برگزاری مراسم ختم مجازی راهكاری برای آرامش بازماندگان
به گزارش جوان بین ایرنا نوشت: شیوع بیماری كرونا، سبك زندگی خیلی از افراد را تغییر داده و استرس های فردی و اجتماعی گوناگون و ناگهانی به وجود آورده است كه یكی از این استرس ها عدم امكان ملاقات با فرد بستری شده در بیمارستان و نیز عدم امكان برگزاری مراسم خاكسپاری و ترحیم به صورت معمول است. بدین جهت برگزاری مراسم ترحیم مجازی بمنظور حمایت عاطفی و اجتماعی از این افراد، می تواند باتوجه به شرایط موجود، چاره مناسب و موثری باشد.
سن و جنسیت فوت شده، كیفیت و كمیت اثر عدم حضور فرد فوت شده برای اطرافیان، كیفیت دلبستگی و تعامل متوفی با دیگران و دیدگاه افراد به مرگ و زندگی همچون عواملی هستند كه بر واكنش سوگ بازماندگان موثر است. در مواقعی كه افراد پس از فوت عزیزان امكان برگزاری مراسم های معمول را دارند، حضور دیگران بعنوان حمایت كننده، تسكین دهنده خانواده متوفی خواهد بود كه موجب می شود در كنار تخلیه هیجانی و ابراز احساسات پروسه كنارآمدن با سوگ بهتر و سازگارانه تر طی شود. شیوع بیماری كووید ۱۹(كرونا) بطور اساسی سبك زندگی انسان ها را تغییر داد. بدیهی است این تغییر، استرس های فردی و اجتماعی گوناگون و ناگهانی به وجود آورده است. یكی از این استرس ها عدم امكان ملاقات با فرد بستری شده در بیمارستان و بدتر از آن عدم امكان برگزاری مراسم خاكسپاری و ترحیم به صورت معمول است. باتوجه به توضیحات ذكر شده در پاراگراف قبلی و نتایج منفی عدم برگزاری مراسم ترحیم این دستورالعمل بطور خلاصه آموزش ها و راهكارهای لازم را جهت ایجاد حمایت روانی، اجتماعی و معنوی برای خانواده متوفی ارائه می كند. دستورالعمل پیشنهادی، درمانی نیست و صرفا برای آموزش تعامل مجازی اطرافیان فرد متوفی طراحی شده است و جنبه پیشگیرانه دارد. شایان ذكر است این دستورالعمل برای كلیه خانواده هایی كه عزیزان خودرا بهر دلیلی در زمان شیوع بیماری كووید ۱۹ از دست داده اند كمك كننده است. در صورتیكه فرد در گذر زمان نتواند با سوگ عزیزی كنار بیاید لازم است از مشاوره روان شناسان(درمان) كمك بگیرد. حمایت اجتماعی و عاطفی می تواند توسط معلم، هم كلاسی، همسایه، دوستان، همكاران، هم شهری ها، هم رشته ای ها و هر فرد دیگری شكل گیرد. بدین سبب لازم نیست در این وضعیت بحرانی به خودمان بگوییم: من كه اصلا این فرد را نمی شناسم. بعنوان یك اصل همدلانه در شرایط بحران هر فردی كه بتواند ابراز احساسات خانواده متوفی را تسهیل كند كمك بزرگی كرده است. این فعالیت می تواند از كمترین حالت آن با ارسال پیام متنی و در بیشترین حالت تاثیر، با ارتباط تصویری در فضای مجازی باشد. برگزاری درست و كامل مراسم ترحیم مجازی به افراد كمك می نماید پروسه سوگ(شوك و انكار، خشم و چانه زنی و غم شدید) برای رسیدن به مرحله نهایی سوگ یعنی پذیرش را بهتر طی كنند. آموزش این دستورالعمل پس از سوگ و ایجاد آمادگی روانی پیش از سوگ در جامعه مانع انجام رفتارهای تكانشی(مثل برگزاری مخفیانه مراسم حضوری ختم) و اختلال پس از سوگ می شود. بدین جهت ارائه و ترویج این آموزش ها نه فقط سطح فشار روانی را در جامعه افزایش نمی دهد بلكه با ایجاد آمادگی روانی، رفتارهای كارآمد فردی و اجتماعی را زمینه سازی می كند. اجرای این دستورالعمل با برطرف نمودن دو مانع ۱- فقدان یا كمبود سیستم های حمایتی و ۲- اثر منفی استرس های مكرر اجتماعی، به سازش افراد كمك می نماید. احساس تنهایی در بحران كرونا عواطف منفی فرد سوگوار را تشدید می كند. باید حضور مجازی اطرافیان با نقش همدلانه باشد و نباید تعاملی شكل گیرد كه سركوب كننده فقدان یا غم متوفی باشد. یكی از علائمی كه در واكنش سوگ پس از كرونا ممكنست بیشتر نمایان شود، مقصردانستن خود در مرگ فرد متوفی به سبب عدم انجام مراقبت های بهداشتی است كه ممكنست توسط خانواده داغدیده بازگو و تكرار شود. اطرافیان پس از گوش دادن همدلانه به این جملات می توانند به شرایط سخت مراقبتی در مقابله با كرونا (بدون فاجعه سازی) اشاره كنند و اعلام آمادگی كنند كه در ادامه بحران كمك های لازم را به خانواده آنها خواهند داشت و پس از بحران، مراسم ها و ملاقات های حضوری به بهترین شكل اجرا خواهد شد. واكنش های افراد پس از فوت در جنبه های روانی، جسمی، معنوی و اجتماعی نمود می یابد. پس برگزاری مراسم های مجازی نیز باید تامین كننده هر چهار جنبه مراقبتی(حمایتی) برای خانواده های سوگوار باشد. مراسم ترحیم مجازی باید كاملا ساختار مراسم ترحیم حضوری(متناسب با فرهنگ) را داشته باشد. بدین سبب در ابتدا با هماهنگی اقوام، روز و ساعت مشخصی برای برگزاری مراسم ترحیم در گروهی مجازی مشخص می شود. پوستر یا بنر برای عرض تسلیت و اطلاع رسانی زمان دقیق و روز مراسم ترحیم مجازی طراحی می شود و به اطلاع دوستان و آشنایان در فضای مجازی می رسد. هماهنگی برای حضور روحانی(مداح)، قاری قرآن و تهیه كلیپ های مناسب اجرای مراسم ترحیم انجام می شود. ادمین یا مدیر گروه در ساعت از قبل اعلام شده (در بنر اطلاع رسانی با هماهنگی قبلی با خانواده داغدیده) صوت یا ترجیحا كلیپ تصویری تلاوت قرآن كریم را پخش می كند. در ادامه طبق فرهنگ و سنت خانواده ها و اقوام، روحانی یا مداح یا افراد از قبل مشخص شده سخنان خودرا به صورت صوتی یا تصویری در گروه به اشتراك می گذارند. پخش كلیپ های تلاوت قرآن كریم در ابتدا و بین مراسم نیز شرایط مراسم حضوری ترحیم را به وجود می آورد. با توجه به این كه ممكنست در بعضی گروه های اداری یا خانوادگی افراد زیادی حضور داشته باشند و از مراسم باخبر نباشند، ادمین گروه پیام های غیرمرتبط را حذف می كند و به صورت خصوصی پوستر ترحیم را برایشان ارسال می كند. اطرافیان پس از اتمام مداحی و سخنرانی روحانی یا دیگر برنامه های مرسوم پوسترهای ترحیم از قبل طراحی شده شخصی یا خانواده خودرا به همراه فایل صوتی عرض تسلیت خود و اعضای خانواده را نیز به اشتراك می گذارند. همانطور كه در مراسم حضوری ترحیم، حاضرین فاتحه می فرستند در گروه های مجازی یا تعاملات شخصی تصویری خانوادگی نیز پس از عرض تسلیت فاتحه ذكر شود. اطرافیان می توانند با ساخت كلیپ های خانوادگی و یادآوری خاطراتی از فرد فوت شده یا دیگر كلیپ های در رابطه با سوگ برای محیط های اداری در مراسم مجازی مشاركت كنند. هماهنگی و برنامه ریزی برای قرائت قرآن به نیت فرد فوت شده نیز پیشنهاد می‍شود. لازم است فرصت كافی به خانواده عزادار برای ارسال پیام صوتی و تشویق آنها به ارسال پیام صوتی یا تصویری بجای پیام متنی داده شود (مثلا: عزیز جان دوست داریم صدا یا تصویر شما را داشته باشیم/اگر ممكنه درباره خاصیت های آن مرحوم و خاطراتی از آن مرحوم تعریف كن). تبادل احساسات روابط را باردیگر بازسازی می كند و سبب تسهیل پروسه سوگ می شود. تمام سفارش ها و برنامه های مد نظر در تعامل حضوری با فرد گرفتار سوگ (فوت) در پروسه سوگواری و ارتباط مجازی( غیر حضوری) نیز باید شكل گیرد. ابراز احساسات و تخلیه هیجانی باید تشویق شود و به افراد حامی آموزش داده شود كه از سفارش های نامناسب و خودسرانه اجتناب كنند. بعضی از سفارش های نامناسب عبارتند از: گریه نكن! عزیزم خدا را شكر كن كه بقیه سالم هستند.... اگر زیاد گریه كنی بدنت ضعیف میشه و خودت هم مریض میشی و.... خیلی خودت را اذیت نكن، حداقل به فكر بقیه هم باش.... سكوت اعضای گروه را محترم بشمارید و هیچ گاه پیام های غیرمرتبط با مراسم ترحیم(حتی آموزنده) ارسال نكنید. در مراسم ترحیم مجازی و تعاملات غیرحضوری توجه ویژه و محترمانه ای به سالمندان و كودكان داشته باشید. ممكنست سالمندان امكان استفاده از فضای مجازی را نداشته باشند. فرزندان یا نوه ها می توانند با ضبط صدا یا همراهی سالمندان مشاركت مجازی سالمندان را (با رعایت مراقبت های پزشكی) تسهیل كنند. در این بین كودكان شرایط سخت تری را سپری می كنند. حضور كودكان در مراسم مجازی و ایجاد فرصت مشاركت مجازی ضروری می باشد. كودكانی كه شاید یك ماه یا بیشتر پدر بزرگ و مادر بزرگ(یا پدر و مادر) خودرا ملاقات حضوری یا شاید مجازی نكرده اند پس از شنیدن خبر فوت، شرایط دشواری را تحمل می كنند. در مواردی هم كودك حتی اجازه ملاقات فرد بیمار را نداشته است و در این مدت بستری استرس های زیادی را تحمل كرده است و اینك خبر فوت فشار روانی زیادی وارد خواهدنمود. اساسا در حالت عادی حمایت های حضوری اطرافیان پروسه سازگاری با سوگ را راحت تر می كند. بدین سبب در این شرایط باید موقعیت مشابه حمایت حضوری در فضای مجازی ایجاد شود. حتما در این شرایط فرصت مناسبی برای كودكان عزادار اختصاص دهید تا آنها نیز در مراسم در كنار دیگران باشند و اعضای بزرگسال در عرض تسلیت ها مستقیما به كودكان با ذكر نام اشاره داشته باشند و حضور آنها را در گروه تشویق كنند. گروه های مجازی خانوادگی می توانند برای حمایت بیشتر از كودكان سوگوار، نقاشی ها و داستان های آموزنده بیشتری به اشتراك گذارند و مشاركت این كودكان را تشویق كنند. اگر پس از برگزاری مراسم ترحیم مجازی و حمایت های لازم اطرافیان با ارتباط صوتی و تصویری با خانواده متوفی، احساس كردید آنها تمایل به تنهایی دارند، فرصت تنها بودن را به آنها بدهید و بالاجبار با آنها ارتباط نگیرید. همین كه تماس گرفتید و به آنها یادآور شدید كه به یادشان هستید كفایت می كند. هیچ گاه اهتمام نكنید با ارسال پیام های طنز، سیاسی و غیره آنها را مجبور به پاسخ و تعامل كنید. این نوع تعامل را به زمان دیگری موكول كنید. اگر مدت زمان تنهایی فرد عزادار طولانی شد از او بخواهید در گروه مشاركت بیشتری داشته باشد و او را تشویق كنید با افراد دیگر تماس صوتی یا تصویری داشته باشد. تفاوت های فردی در نحوه واكنش به فوت عزیزان را بپذیرید و انتظار نداشته باشید همه اعضای خانواده عزادار با پختگی كامل واكنش نشان دهند. ممكنست خانواده متوفی فوت عزیزشان را انكار كنند (او نمرده، من مطمئنم بر می گرده، خوب میشه، شما اشتباه می كنید و...). به سخنان او گوش دهید ولی صحبت های او(انكار فوت) را تشویق یا تقویت نكنید و بیشتر نقش حمایت كننده داشته باشید(واقعا شرایط سختیه، می دونم تحملش سخته، خدا بهتون صبر بده و...) ممكنست خانواده متوفی رفتارهای پرخاشگرانه و تكانشی نشان دهد كه در بعضی موارد تعجب دیگران را بر می انگیزد (حداقل یك مراسم كوچیك براش تدارك می دیدید، آخه این چه كاریه، یعنی اینقدر هم لیاقت نداشتیم، از تو انتظار نداشتم دیگه هیچ گاه نمی خوام ببینمت و... ). در این شرایط نیز اعضای گروه مجازی باید فرصت دهند فرد مورد نظر هیجانات خودرا تخلیه كند و طوری پیام بگذارند كه فرد مورد نظر از خانواده داغدیده بفهمد عصبانیت او بخاطر داغ از دست دادن عزیزش است و آنها نیز از این بابت ناراحت و عزادار هستند (ما واقعا متاسفیم كه مجبوریم این طور مراسم را برگزار نماییم، واقعا تحمل این فوت برای همه ما دشوار است، ما هم دوست داریم كنارتان حضور داشته باشیم تا بهتر عزاداری نماییم اما واقعا الان شرایط خاصیه و.....). هیچ گاه در این مواقع اهتمام نكنید با ترك گروه یا ارسال پیام های مستقیم یا كنایه آمیز به فكر تلافی و پاسخ گویی انتقامی باشید. این گفتار و رفتار را موقتی تلقی كنید و مراسم ترحیم مجازی را كامل كنید و منتظر واكنش های بعدی فرد یا افراد داغدار باشید. در چنین شرایطی فرد عزادار با این نوع رفتارها نیازها و افكار ناگفته خودرا مطرح می كند و گوش كردن و پذیرش خردمندانه دیگر اعضای گروه نوعی حمایت و بسیار كمك كننده است. در صورتیكه احساس كردید فرد یا افراد خانواده با فوت بستگان كنار نیامده است و از نظر روانی وضعیت نگران كننده ای دارند حتما با یك روان شناس (از طریق سامانه ۴۰۳۰، ۱۳۷) مشورت كنید.
منبع: جوان بین
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب