اهمیت سواد رسانه ای جوامع در بحران
به گزارش جوان بین استاد دانشكده علوم رفتاری و سلامت روان دانشگاه علوم پزشكی ایران با تاكید بر لزوم ارتقای سطح ˮسواد رسانه ایˮ در جوامع به خصوص در زمان های بحرانی مانند همه گیری جهانی كرونا، اظهار نمود: در زمان بحران و یا هر شرایط دیگری كه مردم به دنبال كسب اطلاعات درباره آن هستند، توجه به منبع خبر، میزان قابل اعتماد بودن و اعتبار منبع، سندیت خبر و هدف از انتشار و اعلام آن دارای اهمیت بالایی است كه تمام این مسایل در مبحثی تحت عنوان ˮسواد رسانه ایˮ می گنجد.
دكتر علی اصغر اصغر نژاد فرید در گفتگو با ایسنا، افزود: بعنوان نمونه شخصی كه در فضای مجازی مطلب یا محتوای هیجانی و غیر قابل استناد درج می كند بطور قطع دوست ما نیست و نمی خواهد به ما كمك نماید، هدف او بر انگیختن هیجان و عواطف ماست و در این بین هدف و پیام خویش را به ما القا و تحمیل می كند.
ضرورت ارتقای قدرت نقد و تحلیل و تفكر نقاد در سطح فردی
این روانشناس بالینی با تاكید بر لزوم ارتقای قدرت نقد و تحلیل و تفكر نقاد در سطح فردی، خاطرنشان كرد: بعنوان مثال چندی قبل نقل شد كه منبع انتشار ویروس كرونا پمپ بنزین است و از طرفی شایعه ای منتشر گردید كه دولت مقرر است بنزین را سهمیه بندی كند، همین مسئله منجر به هجوم مردم به پمپ بنزین ها شد. در این شرایط سواد رسانه ای به ارتقای قدرت تحلیل افراد كمك می نماید، اعلام خبر پمپ بنزین بعنوان منبع انتشار ویروس به این معناست كه رفتن به سمت پمپ بنزین یعنی كمك به انتشار ویروس، ازاین رو حتی اگر قرار باشد بنزین سهمیه بندی شده و یا پمپ بنزین ها تعطیل شوند، برای حفظ جان و سلامتی خود و دیگران نباید به پمپ های بنزین برویم.
یا مثال بعدی در مورد آلودگی سوپر ماركت ها بود كه باز مردم برای تهیه مایحتاج به آن سمت هجوم برده و از شایعات تبعیت كردند. ازاین رو با ذهنیت و تفكر نقاد، می توانیم هدف اصلی از انتشار این اخبار را درك نماییم. ازاین رو در زمینه كسب اطلاعات صحیح باید اخبار را از منابع موثق دارای استاندارد و خصوصیت مشخص دریافت نماییم. به عبارتی با ارتقای سواد رسانه ای می توان از میان اخبار و پیام های متفاوت و متناقض به حقیقت دست پیدا كرد.
ارتقای سطح توانایی و سواد افراد جامعه بخشی از وظیفه رسانه
این استاد دانشگاه بخشی از وظیفه رسانه را ارتقا و رشد سطح توانایی و سواد افراد جامعه دانست و اظهار داشت: در ارتباط با مسئولان هم اگر حرف یا پیامی را اعلام می كنند باید دارای زمینه اجتماعی – روانی مشخصی باشد. به عبارت دیگر باید ابتدا آن پیام یا خبر را با صاحب نظران و متخصصان دارای دانش و تجربه كافی در آن زمینه خاص و همینطور متخصصان رسانه و علوم ارتباطات در بین بگذارند و سپس آنرا در سطح جامعه مطرح كنند. مردم از روی ظاهر و نحوه سخن گفتن مسؤلان درستی و صداقت او را متوجه شده و همینطور به تسلط و یقین او به سخنان و اینكه چقدر این حرف را باوردارد، آگاه هستند.
ازاین رو زمانیكه فردی در سطح مسئول با مردم سخن می گوید باید حتما مشاوران مجربی داشته باشد و سخنان سنجیده و موثق را در اختیار مردم و افكار عمومی قرار دهد، چونكه این مسئله در سطح جامعه تاثیرات مهمی برجای می گذارد.
افراد عادی چگونه سره را از ناسره تشخیص دهند
این روانشناس بالینی با تاكید بر اینكه سواد رسانه ای جزو مهارت های ضروری عصر حاضر است، اظهار داشت: این مهارت می تواند در محیط خانواده و یا از راه رسانه ها آموزش داده شود. خوشبختانه در آموزش و پرورش كتابی با عنوان "سواد رسانه ای" وارد سرفصل دروس شده و در دبیرستان ها آموزش داده می شود كه اقدام ارزشمندی است ولی به تنهایی كافی نیست.
به قول وی، انتقال این مهارت از جانب رسانه ها تاثیرگذارتر است. بعنوان مثال پخش و نمایش نقد فیلم حركت بسیار خوبی بود كه در گذشته از راه صدا و سیما اجرا می شد، نقد فیلم ظرفیت تحلیل افراد را بالا برده و مبحث را از ابعاد مختلف و با حضور كارشناسان حوزه های مختلف مورد نقد و تحلیل قرار می دهد. این آموزش ها می تواند بسیار اثرگذار و مثبت باشد.
اولویت ها در بعد آموزش و اطلاع رسانی
وی با تاكید بر اینكه پیام های خبری و آموزشی باید واضح و روشن و متناسب با سطح درك مخاطب طراحی شده باشد، اظهار نمود: پیام باید به شكلی طراحی شود كه همه افراد جامعه از آن یك برداشت داشته و به شكلی دارای یك مهارت جزیی و كاربردی باشد كه در نهایت به شكل گیری یك رفتار منجر شود.
در بحران كرونا هم به همین نحو، هم اكنون تعداد زیادی از مردم، ماسك و دستكش استفاده می نمایند كه نشان داده است پیام ها به رفتار تبدیل گشته یا زمانیكه با كسی فاصله كمی داریم او خودش فاصله را زیاد می كند چون پیام های بهداشتی تبدیل به رفتار شده و به احتمال زیاد پس از بحران هم خیلی از این رفتارها در سطح جامعه نهادینه می شود.
تبعات اجتماعی و روانی پسابحران و راهكارهایی برای مواجهه با آن
دكتر اصغرنژاد رعایت تعادل در مراقبت های بهداشت را نكته مهمی دانست و اظهار داشت: بحران كرونا تجربه منحصر به فردی است كه نمونه مشابه آنرا در زندگی خود مشاهده نكرده ایم. بر مبنای عقل سلیم و برداشت های ما پس از هر بحران، عده ای گرفتار اضطراب شده، عده ای گرفتار حالت ها و حملات اضطرابی شده و افرادی حالت های سوگ را تجربه می كنند؛ مخصوصاً اگر افراد به علت عدم رعایت موارد بهداشتی و بی مسئولیتی سبب پدید آمدن سوگ و در نتیجه عذاب وجدان شده باشند. در نهایت بحران كرونا به اتمام می رسد ولی این احساس گناه و عذاب وجدان با افراد باقی خواهد ماند.
وی با تاكید بر اینكه این مسئله ابعاد مختلف دیگری هم دارد، اظهار نمود: مواردی مانند دغدغه مشكلات معیشتی كه برای افراد پیش می آید، بسیاری از افراد گرفتار مشكلات شغلی می شوند. باید در نظر داشت كه شغل تنها منبع تأمین درآمد نیست، بلكه منبع احساس ارزشمندی و منبع احساس رضایت فرد هم بشمار می رود. انسان ها با احساس هویت شغلی خود زندگی می كنند.
این استاد دانشگاه علوم پزشكی ایران با اشاره به ایجاد مشكلات اقتصادی و معیشتی برای بخشی از افراد جامعه به دنبال بحران كرونا، تصریح كرد: افرادی كه كار خویش را از دست داده اند، علاوه بر مشكلات معیشتی و اقتصادی، گرفتار نارضایتی از كاهش احساس ارزشمندی می شوند. در این شرایط بازگشت به روال عادی زندگی زمان بر است. در این شرایط مانند افرادی كه عزیزی را از دست می دهند، ابتدا گرفتار شوك و بعد انكار شده و سپس كم كم پذیرفته و به زندگی عادی بازمی گردند.
تاكید بر نقش رسانه ها و سیستم های حمایتی و اجتماعی
وی با تاكید بر نقش رسانه ها و سیستم های حمایتی و اجتماعی در این شرایط، اظهار نمود: افزایش و ارتقاء درك و آگاهی برای پذیرش واقعیت ها، هدف داشتن در زندگی و برنامه ریزی برای آن می تواند نقش بسزایی در گذر از این مرحله ایفا كند.
این دكتری تخصصی روانشناسی بالینی در خاتمه تصریح كرد: رسانه ها كه با افكار عمومی جامعه سروكار دارند باید فكر و مطالعه كرده و خویش را برای روبرو شدن با شرایط پس از بحران و گام های لازم برای شناسایی رفتارهای سطوح مختلف جامعه در این شرایط آماده كنند. باید بدانیم كه در مراحل پس از بحران كرونا چه اتفاقی خواهد افتاد و ما چه كارهایی باید برای مواجهه با آن انجام دهیم. هر كس در هر سطح باید به نوبه خود با پیشبینی شرایط نسبت به كاهش صدمه ها اقدام نماید، بعنوان نمونه محیط كسب و كار را مدیریت نماییم تا افراد با حداقل دشواری این وضعیت را پشت سر بگذارند. در این شرایط شناسایی و بكارگیری مداخلات پیشگیرانه اولیه و ثانویه كمك می نماید كه این وضعیت را با حداقل صدمات و صدمه ها پشت سر بگذاریم.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب