قادر آشنا:
نمایشنامه های منطبق با هویت و جغرافیای ایران اولویت نظام باشد
مدیرکل اداره هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی معتقد است: نمایشنامه، محوری ترین و اساسی ترین عنصر در عرصه فعالیت هنر تئاتر است و نمایشنامه های منطبق بر فرهنگ، هویت و جغرافیای ایران زمین باید اولویت نظام جمهوری اسلامی ایران باشد.
نویسندگان، پژوهشگران، کارشناسان و مدیران عرصه فرهنگ و هنر کشور خاصه در حوزه هنرهای نمایشی همواره تاکید دارند یکی از اصلی ترین صدمه های موجود در راه رشد و ارتقای هنر نمایش و تئاتر ایران مساله نمایشنامه است. هرچند طی بیشتر از دو دهه اخیر بارها درباره ضعف نمایشنامه نویسی در کشور سخن به میان رفته است به سبب مشکل و مساله آشنایی به نام بودجه محدود، هیچ وقت شاهد شکل گیری نهادی تحت لوای اداره کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بعنوان یک نهاد رسمی، دولتی و صاحب ردیف بودجه ای مشخص برای برطرف سازی این صدمه نبودیم.
هرچند گام های اولین برای برطرف ساختن این صدمه در دور نخست حضور قادر آشنا بعنوان مدیرکل اداره هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با طرح شکل گیری انجمن نمایشنامه نویسی ایران شکل گرفت، با تغییر مدیریت این مهم به محاق رفت. از اسفند ۱۳۹۸ که قادر آشنا برای بار دوم سکان هدایت مدیریت تئاتر کشور را در دست گرفت در ذیل ۱۱ برنامه که بعنوان اولویت مدیریت خود عرضه کرد توجه به مساله نمایش نامه نویسی در رتبه های اولین قرار داشت.
رویدادی که در چارچوب دو طرح «قلم روشن» و «راه روشن» توانست جریانی بنیادین را با محوریت فرهنگ، هویت و جغرافیای ایران زمین در جهت تولید نمایشنامه های هم ساحت و تراز شأنیت فرهنگ و هنر ایران و همینطور جایگاه و مرتبه هنر تئاتر، شکل اجرایی و عینی به خود گیرد. اتفاق و رویدادی که با انتشار ۱۲ نمایشنامه از میان ارسال بیشتر از ۵۰ طرح منتخب در چارچوب مجموعه مجلد دوازده جلدی قلم روشن در ایام پایانی سال ۹۹ منتشر و رونمایی گردید.
در اولین روزهای سال ۱۴۰۰ درباره تسویه بدهی های اداره کل هنرهای نمایشی با هنرمندان در چارچوب طرح های حمایتی و کمک هزینه های جشنواره ای همینطور در رابطه با جایگاه و جریان نمایشنامه نویسی کشور و کوشش برای ارتقای سطح نوشتاری و افزودن به گنجینه آثار نمایشنامه نویسی ایران با قادر آشنا مدیرکل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که یکی از اصلی ترین اولویت های مدیریت وی در دور دوم سکان داری مدیریت تئاتر کشور به شمار می رفت به گفتگو نشستیم.
تمام بدهی های اداره کل به هنرمندان تسویه شده است
آشنا در مورد تسویه بدهای های مالی اداره کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در زمینه حمایت مالی از اجراهای عمومی و کمک هزینه جشنواره ها در سال ۱۳۹۹ اظهار داشت: از ابتدا وعده کرده بودم و باورم آن است که هنرمندان، وقتی کاری انجام می دهند باید بلافاصله با آنها تسویه نماییم و خوشحالم از زمان حضور مجددم در اداره کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به تمام قول هایم بخصوص در حوزه حمایت مالی از هنرمندان در این دوران سخت کرونا عمل کرده ایم.
بدهی های جشنواره و هنرمندان تسویه شده و بحث های هتل و نظایری از این دست باقی مانده است که آن مقدار ناچیز باقی مانده هم تا آخر فروردین تسویه خواهد شد وهیچ بدهی باقی نخواهیم گذاشت. تمام موارد مالی را با هنرمندان در سه حوزه حمایت ها، تفاهمنامه ها و استان ها تسویه خواهیم کرد. منتها نباید از خاطر برد که مساله تسویه با استان ها منوط به اجرای عمومی آثارشان است.
مدیر کل اداره هنرها ینمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اشاره کرد: با قدرت می گویم پس از برگزاری انتخابات و تغییر دولت هر دوستی که بنا باشد تا سکان هدایت تئاتر را در دست بگیرد پرونده ای را به او تحویل خواهیم داد که بدهی در آن وجود نداشته باشد.
انداختن تمام بار نمایشنامه بر دوش آثار ترجمه شده، مذموم است
یکی دیگر از پروژه های موفق اداره کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال ۱۹۹ پروژه سفارش و تولید نمایشنامه های تراز با فرهنگ، اقلیم و جغرافیای ایران انقلابی و اسلامی و هم شان و سطح هنر تئاتر کشورمان بود. رخدادی که در چارچوب پروژه «قلم روشن» در ایام پایانی سال ۹۹ از آنها رونمایی گردید.
قادر آشنا پیش از این هم که در نخستین دوره مدیریتش در اداره کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سکان دار مدیریت تئاتر کشور بود با راه اندازی انجمن نمایشنامه نویسان ایران کوشش کرد گامی مهم در جهت رفع یکی از صدمه های عرصه تئاتر کشور یعنی پوشش ضعف های حوزه نمایشنامه نویسی بردارد، امری که مانند بسیاری دیگر از رویدادها با تغییر مدیریت، ادامه نیافت. اما بار دیگر با حضور قادر آشنا در راس مدیریت تئاتر ایران در چارچوب پروژه قلم روشن، توانست سهم و فصل مهمی در تولید آثار مکتوب نمایشی در چارچوب ۱۲ نمایشنامه، گام مهمی در جهت تقویت گنجینه ادبیات نمایشی ایران بردارد.
آشنا درباره این پروژ اظهار داشت: سال ۱۳۷۶ که در جهاد دانشگاهی مشغول خدمت بودم باورم آن بود که نمایشنامه، محوری ترین و اساسی ترین عنصر در عرصه فعالیت هنر تئاتر است. هنوز هم باورم این است، نمایشنامه منطبق با فرهنگ، هویت و جغرافیای ایران زمین اولویت اول نظام جمهوری اسلامی ایران باید باشد.
وی با بیان آنکه من تلاش می کنم که کتاب بخوانم و می خوانم صادقانه می گویم که امکان ندارد طی هفته حداقل یک کتاب نخوانم افزود: ازاین رو به این باور رسیدم نویسنده ای که دست به قلم می شود و متنی می خواهد بنویسد، فرهنگ، هویت و زادگاهش در آن قلم هویدا می شود. حتی اگر بخواهد جهانی بنویسد نمی تواند از زادگاه خود به شکل کامل بکَند، ذهنش را آزاد کند و قلم را بچرخاند. شرقی باشد نگاه او شرقی خواهد بود و غربی باشد نگاه او غربی خواهد بود و ایرانی باشد نگاهش ایرانی خواهد بود.
حتی در کشورمان ایران نویسنده ای که در رشته کوه های زاگرس زندگی می کند هر کاری کند درباره رشته کوه البرز بنویسد نمی تواند، درنهایت اثر او بازتاب دهنده رشته کوه زاگرس خواهد بود. این همان باوری است که هنرمند با او زندگی و رشد کرده است. نمی خواهم بگویم که ترجمه متون خارجی مذموم است و آنرا انجام ندهید. علم جهانی است و این را می دانم. اما این که همه بار را ما بر دوش ترجمه قرار دهیم، مذموم می دانم. ایران زمین فرهنگ های زیبایی دارد.
راه اندازی بنیاد نمایشنامه نویسی مهم ترین اولویت دوره پیشین مدیریتم بود
آشنا تصریح کرد: زمانی که در دور نخست مدیریتم در اداره کل هنرهای نمایشی بنیاد ادبیات نمایشنامه نویسی ایران را تاسیس کردیم، به دنبال حرکت عظیمی بودیم. حتی بنا داشتیم ردیف مستقلی را درون بودجه هنرهای نمایشی کشور برای آن ببینیم که اساساً کار بگونه ای شود که سالی ۱۰۰ نمایشنامه تراز ایران اسلامی و انقلابی داشته باشیم که متأسفانه نشد.
وی افزود: زمانی که علی مرادخانی معاون وزیر بود به او گفتم من یک کار برای شما انجام می دهم. آن زمان مدیرکل اداره هنرهای نمایشی بودم و بر این نکته تاکید کردم همه این ها زیر نظر من است اما حاضرم تنها با یک اتاق و یک نیرو کاری، پروژه ای را انجام دهم که به آن اعتقاد و ایمان عمیق دارم و هیچ پولی بابت آن نمی خواهم/ گفت چه کاری می خواهی انجام دهی و گفتم راه اندازی بنیاد ادبیات نمایشی ایران را مد نظر دارم.
مدیرکلی بودم که راه اندازی چنین بنیادی بخش جزئی از کار من بود. حاضر بودم آن بخش جزئی را بعنوان اصلی ترین کار خود برعهده بگیرم و به آن بپردازم که بهر دلیلی نشد. در بازگشت مجددم به اداره کل هنرهای نمایشی بعنوان اولویت هایم یازده برنامه را عنوان کردم که بحث تقویت نمایشنامه نویسی ایران یکی از مهم ترین آنها بود. کاری را آقای شهرام کرمی انجام داد و آن هم پروژه قلم روشن بود. دیدم که کار و ایده خوبی است. حتی تاکید کردم کسی حق ندارد نام این پروژه را تغییر دهد، «قلم روشن»؛ قلم روشن است و کار خوب را باید ادامه داد چرخ رو نباید از نو اختراع کرد.
در صورت اجرای نمایشنامه های قلم روشن، شاهد رکورد زنی در تئاتر ایران خواهیم بود
مدیر کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خاطرنشان کرد: تنها تغییری که در ادامه مسیر قلم روشن دادم آن بود که گفتم نمی خواهم این پروژه موضوعی باشد. قلم روشن باید به جغرافیای ایران زمین متمرکز شود. با ۵۰ نمایشنامه نویس کشور تماس گرفته شد که اگر می خواهند متنی بنویسند طرح خویش را عرضه کنند. از آن ۵۰ طرح به ۲۰ طرح رسیدیم. به شکل استاد راهنمامحور- با حفظ شأن آن بزرگواران- این طرح ها به حالت رفت و برگشتی میان اداره کل و هنرمندان در نوسان بود تا در نهایت به پخته ترین شکل طرح ممکن بدل شود و درنهایت ۱۲ نمایشنامه از آن ۲۰ طرح از نگاه خودم، بسیار ممتاز، نهایی، نگاشته و به چاپ رسید.
وی افزود: درباره هر کدام از این نمایشنامه ها چون تک تک آنها را با دقت خوانده ام اگر بخواهم صحبت کنم برای هرکدام چهار، پنج ساعت زمان لازم است. من سه صاحب اثر از میان نمایشنامه نویسان را دراین میان نمی شناختم و با آنها قرار ملاقات گذاشتم. با فراهم شدن دیدار از آنها تشکر کردم و گفتم این قلم، قلمی زیباست.
آن قدر زیبا که نه تنها در حد خواندن که در قامت اجرا هم این نمایش توفیق بالایی به دست خواهد آورد. امروز هم قول می دهم هر کدام از این آثار اگر اجرا شود شاهد رکورد زنی در تئاتر ایران از نظر مخاطب، میزان فروش و جریان سازی اثر در بستر فرهنگی خواهیم بود.
تقویت نمایشنامه نویسی اولویت اداره کل هنرهای نمایشی است
آشنا با تاکید بر ادامه پروژه قلم روشن اظهار داشت: امیدوارم در تعامل و گفتگو با دکتر سعید اسدی مدیر دفتر انتشارات، پژوهش و آموزش اداره کل هنرهای نمایشی، قلم روشن از فروردین ماه باردیگر مسیر خویش را ادامه دهد و یقین دارم قلم روشن در سال ۱۴۰۰ شاهد حضور تعداد آثار بیشتری خواهد بود. چونکه هنرمندان نمایشنامه نویسان هم به این باور رسیده اند ما در کار جدی هستیم و از لحاظ منابع مالی هم نیاز و خواسته آنها را تأمین خواهیم کرد. اگر در تأمین منابع مالی در هر شاخه ای ناتوان باشم در بخش نمایشنامه نویسی تمام منابع را تأمین خواهم کرد چونکه اولویت اول من است.
وی افزود: تامینی که از آن یاد می کنم در حد مقدوراتی ست که وجود دارد. مدعی نیستم آنچه پرداخت می شود مابه ازای قدر قلم هنرمندان است اما آنچه پرداخت می شود همان نُرمی است که در کشورمان ساری و جاری است. آنرا به هر روشی شده تأمین خواهم کرد و به هنرمندان تقدیم می کنم چون به این مورد باور دارم و مطمئنم طی سالجاری هنرمندان ما بسیار بالاتر از این تعداد اثر را در چارچوب پروژه قلم روشن به هنر نمایش ایران تقدیم خواهند کرد.
پروژه قلم روشن ادامه پیدا خواهد کرد
آشنا در پاسخ به این پرسش که دور جدید طرح قلم روشن به شکل فراخوان مطرح می شود یا مانند دور پیشین با هنرمندان تماس گرفته می شود اظهار داشت: برای پروژه قلم روشن با هنرمندان تماس می گیریم اما در این میان اگر هنرمندی فکر می کند که می تواند در این عرصه کاری انجام دهد راه همکاری با او باز است. من به همکارانم گفتم برای رصد نمایشنامه نویسان نگاهشان بر کل کشور باشد. اگر کسی از قلم افتاد می تواند اعلام نماید من این توانمندی را دارم و من را در فهرست قرار دهید.
حتی بابت طرحی که به ما می دهند، مبلغی را به آنها عرضه می نماییم. یعنی همان طرح اولیه که به ما عرضه می دهند حتی اگر پذیرفته نشود به سبب آنکه برای آن زمان گذاشته، فکر صرف شده و در اختیار ما قرار داده اند تلاش می نماییم در حد توانمان قدردان ذهن و قلم هنرمندان باشیم. ازاین رو قلم روشن ادامه پیدا خواهد نمود.
معنازدایی از واژه سفارش برخلاف آنچه به ذهن می رسد
آشنا با اشاره به آنکه جشنواره نخل های سرخ در حوزه دفاع مقدس و جشنواره فتح خرمشهر که سال قبل (۱۳۹۹) به جهت انتشار کرونا نتوانستیم آنها را برگزار نماییم هر چند بخشی از این رویداد را دوستان استان بخصوص منطقه آزاد اروند زحمت برگزاری کشیدند خاطرنشان کرد: بارها گفتیم پولی که قرار بود برای برگزاری این رویدادها صرف شود را از آنها دریغ نخواهیم کرد و تمام آن بودجه را برای توسعه نمایشنامه نویسی با همان رویکرد و رویداد جشنواره ای اختصاص می دهیم. دوستان فراخوانی دادند، تعدادی طرح به دستشان رسید و تعدادی اثر را هم به هنرمندان نمایشنامه نویس سفارش دادند.
مدیرکل اداره هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خاطرنشان کرد: این سفارش با سفارشی که به ذهن می رسد فرق می کند. ما صرفا به نمایشنامه نویسان اطلاع می دهیم که از آنها متن نمایشی می خواهیم و به آنها نمی گوییم چه باید بنویسند و چگونه باید بنویسند. مبحث آزاد است، درباره ایران زمین با هر رویکرد، نگاه و دغدغه ای بنویسند. بعنوان مثال در بین نمایشنامه هایی که در پروژه قلم روشن بوده یکی از نمایشنامه نویسان درباره نادرشاه افشار اثری را قلمی کرده بود. یکی درباره دهخدا، یکی درباره دکتر مصدق، یکی درباره منافقین و یکی درباره مادر نوشته است. با این رویکرد وقتی می گوییم دفاع مقدس، دنبال این هستیم که متنی درجه یک با این رویکرد، محتوا و محوریت تولید شود.
نمی خواهم بیلان کار عرضه دهم. حتی اگر ما از میان تمام طرح های ارسالی به یک نمایشنامه تراز هنر و فرهنگ ایران زمین برسیم، با افتخار می گویم ما به یک نمایشنامه دست پیدا کرده ایم. اما نمایشنامه ای که درباره دفاع مقدس با همان نگاه تراز، شأن و فرهنگ ایران زمین و جلال و شکوه حماسه دفاع مقدس نوشته شده باشد. چشم انداز من ۱۵ نمایشنامه در حوزه آثار دفاع مقدس برای جشنواره فتح خرمشهر بود. حال اگر این تعداد به ۲۰ نمایشنامه برسد هم مشکلی ایجاد نخواهد کرد و اگر به ۲ نمایشنامه هم برسد مشکلی ایجاد نمی گردد.
پاسخ خیلی از نیازهای امروز جامعه را میتوان در نهج البلاغه دید
آشنا درباره دیگر اقدامات اداره کل هنرهای نمایشی در حوزه تقویت بن مایه های نمایشنامه نویسی کشور به پروژه راه روشن اشاره نمود و اظهار داشت: ما کتابی داریم به نام نهج البلاغه، صرف نظر از این که این کتاب بیانات امام اول ما شیعیان است، صرف نظر از این که این کتاب در عالم اسلام بازتاب دهنده سخنان امام علی (ع) و آنکه آن بزرگوار داماد پیامبر است، همه اینها به جای خود محفوظ و دارای بهترین درجات است؛ اما وقتی به آن اَبَرمرد و به این متن رجوع می کنید نیاز امروز بشر را به وضوح در آن میتوان رصد کرد. من خودم نهج البلاغه را بیشتر از ۱۰۰ بار خوانده ام. وقتی به این کتاب رجوع می کنید هر متن یا مطلبی را که به ذهن می رسد در آن میتوان یافت.
مدعی ام هر کسی با هر موضوعی که مدنظر دارد بیاید و بگوید این مساله در نهج البلاغه وجود ندارد به او با اطمینان می گویم این مساله در این کتاب مطرح شده با این رویکرد با این نگاه و در چنین فصلی ما متوجه شدیم این کتاب در حوزه عمومی فرهنگ ساز تا حدودی مهجور واقع شده است. ازاین رو تصمیم گرفتیم کسانی در حوزه و جغرافیایی که نهج البلاغه به آن اشاره دارد نمایشنامه ای خلق کنند از آنها حمایت می کنند و بیشترین حمایت را از نظر ریالی در این بخش انجام می دهیم.
بسیار چیزهایی که خود داریم را از دیگران تمنا می کنیم
آشنا در تشریح دلیل این شیوه حمایتی اظهار داشت: خیلی چیزها را ما خود داریم اما متأسفانه از بیگانه تمنا می نماییم. شما به هر حوزه ای که ورود پیدا کنید در نهج البلاغه وجود دارد. بعنوان مثال درباره پدر و مادر به اندازه امام علی در دنیا کسی درباره احترام به پدر و مادر و بزرگان قلم نزده است. یا درباره دزدی و اختلاس و ارتشاء که یکی از صدمه هایی است که کشور ما درگیر آن است و در بعضی جاها وجود دارد. کسی به اندازه حضرت امیر این رفتار را مذمت نکرده و حتی استاندارش را هم توبیخ می کند. درباره ی دوستی، درباره خانواده، جنگ، ایتام و فقرا، سرمایه داران، منافقان و درباره هر حوزه و موضوعی که بخواهید در نهج البلاغه مطلب، موارد و نشانه هایی وجود دارد.
وی خاطرنشان کرد: بعنوان مثال نامه امام علی(ع) به مالک اشتر یا نامه حضرت امیر به امام حسن مجتبی(ع) را مطالعه کنید. به وضوح درمی یابید چقدر عرفانی است. یا آخرین نامه او و وصیتش که دارد شهید می شود. حتی در آن لحظات درباره ایتام یا خواندن قرآن سفارش می کند. به همین دلیل تاکید می کنم این کتاب، کتاب بی بدیلی است. بعنوان نمونه ای دیگر حضرت امیر در نهج البلاغه می فرماید ضعیف ترین آدم، آدمی است که نتواند که دوستی به دست بیاورد و ضعیف تر از آن انسانی است که دوست خویش را از دست بدهد. درباره تمام مسائل مبتلابه انسانی نکاتی در این اثر وجد دارد که می تواند به سعادت و سلامت هر جامعه ای همچون جامعه خودمان یاری رساند.
به گفته مدیرکل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، یکی دیگر از معضلات جامعه ما آنست که عموم مردم ما نه گفتن را بلد نیستند. این بَلَد نبودن نه گفتن در مدیریت برایمان مشکل به وجود می آورد. توفیق ما آنست که این کتاب بزرگ در اختیار ما قرار گرفته است اما بسیار به آن کم پرداختیم.
بر همین اساس از دوستان خواهش کردم در این عرصه فعالیت کنند. اما بار دیگر با قدرت می گویم و تعارف هم نداریم، اگر طرح ها در حد ایده آل نبودند هم هیچ مشکلی نیست. در نهایت اگر نتوانستیم به یک طرح یا طرح های دقیق و تراز فرهنگ ایرانی دست پیدا نماییم می گوییم ما تلاش خویش را کردیم اما توفیقی در آن حاصل نشد. برای این منظر هم ۱۲ اثر منتخب و قدرتمند را مد نظر داریم.
وی اشاره کرد: همینطور با کانون نمایشنامه نویسان خانه تئاتر هم تفاهمنامه ای را مقرر است امضاء نماییم که آنها به شکل دیگر و در راه دیگر نمایشنامه تولید کرده و مقرر است که حداقل۲۰ نمایشنامه در کانون نمایشنامه نویسان خانه تئاتر در اختیار ما قرار دهند.
آشنا در انتها بار دیگر خاطرنشان کرد: نمایشنامه نویسی اولویت ماست و ان شاءالله تمام این مسائلی که عرض کردم عملیاتی و اجرایی خواهد بود و شعار نیست.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب