با بررسی نقش ژنتیك در خودكشی تشریح شد
چگونه می توانید در جلوگیری از خودكشی دیگران موثر باشید؟
جوان بین: رئیس انجمن روانشناسی تربیتی ایران با اشاره به اینكه بیشترین عوامل خطر (ریسك فاكتورهای) مربوط به خودكشی شامل ژنتیك، اختلالات روانشناختی، سوء مصرف مواد و موقعیت ها و مشكلات خانوادگی، اقتصادی و اجتماعی است، اظهار داشت: ژنتیك در خطر خودكشی نقش بسزایی ایفا می كند، به شكلی كه سابقه خانوادگی خودكشی، افزایش خطر تمایل به خودكشی در میان سایر اعضای خانواده را به همراه دارد كه تا ۵۵ درصد از رفتارهای خودكشی را شامل می شود.
فریبرز درتاج در گفتگو با ایسنا، ضمن عرضه راهکارهایی برای جلوگیری از خودکشی به بهانه روز جهانی جلوگیری از خودکشی، بیان نمود: باتوجه به منابع جلوگیری از خودکشی بهترین راه برای جلوگیری از خودکشی بررسی و اطمینان از وجود عوامل خطرِ خودکشی است. بیشترین عوامل خطر (ریسک فاکتورهای) مربوط به خودکشی شامل ژنتیک، اختلالات روانشناختی، سوء مصرف مواد و موقعیت ها و مشکلات خانوادگی، اقتصادی و اجتماعی است.
وی با اشاره به اینکه ژنتیک در خطر خودکشی نقش بسزایی ایفا می کند، بگونه ای که سابقه خانوادگی خودکشی افزایش ریسک تمایل به خودکشی در میان سایر اعضای خانواده را به همراه دارد که تا ۵۵ درصد از رفتارهای خودکشی را شامل می شود، اضافه کرد: سابقه خانوادگی اختلالات روانی و سوء مصرف مواد هم عامل خطر برای خودکشی است؛ در همین راستا، قرار گرفتن در معرض خودکشی (به عنوان مثال، دیدن یک عضو خانواده که خودکشی کرده یا یافتن جسد آن) نشانگر افزایش احتمال خطر رفتار خودکشی در افراد آن خانواده است.
نقش اختلالات روانی و افسردگی در افزایش ریسک خودکشی
رئیس انجمن روانشناسی تربیتی ایران همینطور با اشاره به اینکه اختلالات روانی تأثیر زیادی در افزایش ریسک خودکشی دارند، اظهار داشت: برآوردها از آن حکایت می کند که حداکثر ۹۰ درصد افرادی که خودشان به زندگی خود آخر می دهند، از نوعی اختلال روانی رنج می برند. اختلالات روانی با بیشترین شیوع خطر خودکشی در رابطه با آنها شامل اختلال افسردگی اساسی، اختلال دوقطبی، اسکیزوفرنی، اختلالات شخصیتی، اختلال استرس بعد از سانحه (PTSD) و اختلالات خوردن است. افرادی که از اختلال افسردگی عمده و اختلال دوقطبی رنج می برند، با احتمال ۲۰ برابر بیشتر از سایر اختلالات، بیشترین خطر خودکشی را دارند.
درتاج افزود: بر مبنای اعلام وزارت بهداشت، درمان و خدمات انسانی آمریکا، حداقل ۹۰ درصد از کسانی که در اثر خودکشی می میرند از یک یا چند اختلال روانی مانند اختلال دوقطبی، اسکیزوفرنی یا الکلیسم و بخصوص افسردگی رنج میبرند. همینطور برپایه آمار بنیاد جلوگیری از خودکشی آمریکا، افسردگی در نیمی از کل خودکشیها وجود دارد.
او همینطور اضافه کرد: در یک نظرسنجی از نزدیک به ۶۰۰۰ بزرگسال در ۸ کشور جهان نیز، مشخص شد تقریباً ۲۲ درصد از افرادی که مورد تجاوز جنسی قرار گرفته اند و مبتلا به اختلال PTSD بودند، در یک مقطع مبادرت به خودکشی کرده اند. اختلال استرس بعد از سانحه (PSTD) یا چندین مورد از تروما، خطر خودکشی را زیاد می کند. این امر تا حدودی به این علت است که افسردگی بعد از تروما و در میان مبتلایان به PTSD رایج است و سبب احساس ناتوانی و ناامیدی می شود، ازاین رو می تواند منجر به خودکشی شود.
اعتیاد و سوء مصرف مواد مخدر، دومین عامل موثر در مبادرت به خودکشی
این روانشناس با اشاره به اینکه پس از اختلالات روانشناختی، سوء مصرف مواد بعنوان دومین عامل خطرناک برای خودکشی به حساب می آید، خاطرنشان کرد: آمارها از آن حکایت می کند که الکلیسم در زمان مرگ در ۶۱ درصد موارد خودکشی تکمیل شده وجود دارد. مصرف هروئین و کوکائین هم عامل خطرناک برای خودکشی است، به صورتی که مصرف کنندگان هروئین ۱۴ برابر بیشتر از مصرف کنندگان سایر مواد، در معرض خودکشی قرار دارند و مصرف کنندگان کوکائین در هنگام ترک، خطر خودکشی بیشتری دارند. در مجموع اختلالات سلامت روان (به ویژه افسردگی و سوء مصرف مواد) بیشتر از ۹۰ درصد کل موارد خودکشی را به دنبال دارند.
وی افزود: اغلب اوقات، عوامل روانپزشکی و سوء مصرف مواد وجود دارند و دسترسی ساده به سلاح و سایر روش های خودکشی هم این خطر را بیشتر افزایش می دهد؛ بعنوان مثال، میزان خودکشی، در خانواده هایی که یکی از اعضاء دارای یکی از این عوامل خطر هستند و دارای اسلحه هم بودند، بیشتر از خانواده های بدون سلاح و دارای یک عضو با همین عوامل، است.
خودکشی به دلیل بیماری، مشکلات و موقعیت های خانوادگی
رئیس انجمن روانشناسی تربیتی ایران در ادامه مشکلات و موقعیت های خانوادگی، اقتصادی و اجتماعی را هم از عوامل مؤثر در خطر خودکشی دانست و اظهار داشت: امکان دارد فرد هنگام مواجهه با ضرر یا ترس از ضرر، تصمیم بگیرد که به زندگی خود آخر دهد. موقعیت هایی مانند از دست دادن شغل، بی خانمانی، مشکلات مالی (فقر)، آخر یک دوستی نزدیک یا یک رابط عاشقانه یا طلاق، عدم موفقیت دانشگاهی، از دست دادن پذیرش دوستان یا خانواده (انزوای اجتماعی)، وقوع یک واقعه استرس زا در زندگی، از دست دادن یک فرد محبوب و دیگر فشارهای زندگی، همه می تواند احتمال خودکشی را افزایش دهد. تصور می شود، هرکدام از این عوامل به تنهایی ۲۰ درصد از خطر کلی خودکشی را شامل می شوند.
او همینطور بعنوان آخرین عامل خطر خودکشی، به مبتلا شدن به یک بیماری لاعلاج یا درد مزمن اشاره نمود و اضافه کرد: اگر شخصی گرفتار درد مزمن یا بیماری باشد و هیچ امیدی به درمان نداشته و یا از درد و رنج خود خسته شود، امکان دارد خودکشی راهی برای به دست آوردن عزت و کنترل زندگی به نظر برسد. در بعضی کشورها، اُتانازی (مرگ یا خودکشی خودخواسته) و یا خودکشی به کمک پزشک، بنابراین قانونی شده است. طبق یک مطالعه در مجله آمریکایی پیشگیری پزشکی، شرایط عدم سلامت جسمی مثل آسم، صدمه مغزی، سرطان، نارسایی قلب، صرع، HIV / AIDS، میگرن و بیماری پارکینسون، با خطر و احتمال بیشتری برای خودکشی همراه بوده اند.
درتاج افزود: درد مزمن یا بیماری لاعلاج به علت اینکه می تواند اضطراب و افسردگی را به همراه داشته باشد، خطر خودکشی را زیاد می کند. طبق تحقیقات، افراد مبتلا به درد مزمن چهار برابر بیشتر از افراد بدون درد، افسردگی یا اضطراب دارند. این افراد به علت احتیاج به مراقبت، رجوع مکرر به پزشک، پرداخت هزینه بیمارستان و درمان از سوی خانواده، اعتقاد پیدا میکنند زندگی آنها برای دیگران بارسنگینی است و به علت فشار عاطفی بیش از اندازه و ناتوانی، احساس بی ارزشی کرده و غالباً اظهار می کنند که عزیزانشان یا به صورت کلی دنیا، پس از آنها بهتر خواهد بود.
وی اعتقاد دارد که در حالیکه بین سلامت روان و خودکشی رابطه قوی وجود دارد و خطر جدی است، اما اغلب افراد مبتلا به شرایط روانی نامتعادل، تلاش یا مبادرت به خودکشی کامل نمی کنند. مرکز کنترل و جلوگیری از بیماری ها گزارش می دهد که ۵۴ درصد از افرادی که با خودکشی می میرند، وضعیت بهداشت روان شناخته شده ای ندارند. ازاین رو راهبردهای پیشگیری به صورت کلی، بر آگاهی عمومی نسبت به شناخت علایم و عوامل خطر خودکشی تاکید دارد.
برای جلوگیری از خودکشی چه راهکارهایی وجود دارد؟
رئیس انجمن روانشناسی تربیتی ایران در ادامه به عرضه راهکارهایی برای جلوگیری از خودکشی در افراد پرداخت و با اشاره به اینکه خیلی از کشورها نیاز و تاثیر مثبت استراتژی های جلوگیری از خودکشی را تشخیص داده اند و برای اطمینان از وجود آنها تلاش می کنند، اظهار داشت: بر اساس گزارش WHO ثابت شده است که راهکارهای محدود کردن دسترسی به روش های معمول خودکشی، در کاهش میزان خودکشی مؤثر بوده است. با این حال، احتیاج به اتخاذ رویکردهای چندبخشی است که شامل اقدامات مداخله ای حرفه ای و تخصصی روانشناختی و فعالیت های مراکز مرتبط همچون مراکز بحران می شود.
وی با اشاره به اینکه روش های تخصصی جلوگیری از خودکشی مبتنی بر درمان عوامل خطر خودکشی هستند، اضافه کرد: علاوه بر پیشگیری از افکار خودکشی و اقدامات درمانی، معالجه با عنایت به شرایط اساسی انجام می شود و اگر شخص از اختلال روانی رنج می برد، ابتدا برنامه درمانی برای معالجه این اختلال انجام می شود؛ شواهد قانع کننده ای وجود دارد که نشان داده است پیشگیری و درمان بموقع اختلالاتی که جزء عوامل خطر خودکشی بودند مثل افسردگی و الکلیسیم می تواند به میزان زیادی خودکشی را کم کند.
درتاج با اشاره به اینکه یکی از رایج ترین رویکردهای جلوگیری از خودکشی، روان درمانی است و در چارچوب درمان شناختی رفتاری (CBT) یا رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT) اجرا می شود، خاطرنشان کرد: درمان شناختی رفتاری، روش درمانی رایج برای افرادی است که از انواع اختلالات روانی رنج می برند. در این نوع روان درمانی، به فرد روش های جدید مقابله با استرس و تجربیات استرس زا و ناگوار زندگی آموخته می شود. به این ترتیب، هنگامی که در شخص افکار خودکشی بوجود می آید، می تواند مسیر آن اندیشه ها را تغییر دهد و با آنها به روشی متفاوت از کوشش برای گرفتن زندگی شخصی خود، کنار بیایید.
این روانشناس همینطور درباره رفتاردرمانی دیالکتیکی هم توضیح داد و اضافه کرد: رفتار درمانی دیالکتیکی برای کمک به فرد در تشخیص احساسات یا اعمال مخدوش یا ناسالم به کار می رود؛ در این روش درمانی تکنیک هایی برای نحوه مقابله با موقعیت های دشوار یا مشکل آفرین معرفی می شود. البته تحقیقات بیشتری در مورد روان درمانی در ارتباط با جلوگیری از خودکشی مورد نیاز است، باآنکه در بیشتر مطالعات مشخص شده که DBT شیوع مبادرت به خودکشی را می کاهد.
به قول درتاج همینطور دارو درمانی هم می تواند بعنوان یک روش جلوگیری از خودکشی تجویز شود، با این حال، بحث و گفتگوهایی در اثربخشی این روش درمانی وجود دارد، چونکه در خیلی از داروهای مورد استفاده در درمان اختلالات روانی افزایش ریسک خودکشی، بعنوان عارضه جانبی وجود دارد. برخی داروهای ضد افسردگی بخصوص خطر افزایش احتمالیِ افکار و رفتارهای خودکشی را دارند، اما این خطر امکان دارد به سن وابسته باشد. تحقیقات بالینی نشان داده است که در افراد جوان مصرف کننده داروهای ضدافسردگی، خطر خودکشی و افکار خودکشی افزایش داشته، اما در افراد مسن این عارضه جانبی کاهش یافته است.
رئیس انجمن روانشناسی تربیتی ایران در ادامه این گفتگو افزایش آگاهی در میان پزشکان را هم یک روشِ پیشگیری دانست و اظهار داشت: مطالعات نشان می دهد خیلی از افرادی که خودکشی کرده اند یا مبادرت به خودکشی داشته اند، در سال پیش از آن به دنبال مراقبت پزشکی بوده اند اما متأسفانه تشخیص داده نشده یا علایم آنها جدی گرفته نشده است. با این وجود، افزایش آموزش و آگاهی در میان متخصصان پزشکی در ارتباط با رفتارخودکشی و علایم هشدارهنده، امکان دارد در آینده میزان خودکشی را کم کند.
او همینطور به روشی دیگر برای جلوگیری از خودکشی بعنوان روش "خطوط بحران" اشاره نمود و اضافه کرد: البته هنوز یافته های محکم و معتبری از اثربخشی این خطوط یافت نشده است که نشان دهد استفاده از آنها مؤثر بوده یا خیر. اگرچه، یکی از نتایج مثبت این خطوط این است که سبب افزایش آگاهی عمومی مردم نسبت به خودکشی می شود. همینطور مداخلات و آموزش های مربوط به مدارس، خانواده ها و سازمان ها شامل مدیریت بحران، تقویت عزت نفس، آموزش و پیشرفت مهارت های مقابله ای و تصمیمگیری درست و... می تواند خطر خودکشی را بین جوانان کم کند و در جلوگیری از خودکشی مؤثر باشد.
درتاج اعتقاد دارد که جلوگیری از خودکشی می تواند به صورت غیرتخصصی و توسط فرد عادی تا دریافت کمکهای تخصصی هم صورت گیرد. جلوگیری از خودکشی با شناخت علایم هشداردهنده و جدی گرفتن آنها شروع می شود. در اغلب موارد، افرادی که فکر یا احساس خودکشی می کنند، با شرایطی سر و کار دارند که اگر فقط بتوانند کمک مورد نیاز خویش را دریافت نمایند و بدانند که تنها نیستند، بموقع منصرف می شوند.
چگونه افرادی که قصد خودکشی دارند را منصرف کنیم؟
این روانشناس درباره چگونگی کمک به افرادی که قصد خودکشی دارند یا افکار خودکشی را در سر می پرورانند، به مردم سفارش کرد که در ابتدا باید به خودکشی بعنوان فریادی برای کمک نگاه شود. وقتی شخصی افکار خودکشی دارد، این لزوماً نشانه ای نیست که می خواهد بمیرد. بلکه، نشانه این است که آنها دردهای عاطفی و روانی زیادی دارند، اما نمی دانند چگونه با آن مقابله کنند و خودکشی فقط بعنوان تنها گزینه آنها برای فرار از وضعیتی که در آن قرار دارند، است. اگر یکی از دوستان یا اعضای خانواده علایم اخطار دهنده خودکشی را دارد، بهترین راه برای کمک، صحبت کردن با اوست.
وی افزود: به او بفهمانید که تنها نیست و شما به آن اهمیت می دهید. از وی در مورد افکار خودکشی سؤال کنید. خیلی از مردم می ترسند که با صحبت کردن، ایده خودکشی مطرح شود و احتمال بروز آنرا بالا ببرند، این درست نیست. واقعیت این است که با صحبت کردن در مورد خودکشی به کسی ایده خودکشی نمی دهید و برعکس، صحبت صریح و صادقانه و دادن فرصت به شخص برای ابراز احساسات خود درباره افکار خودکشی می تواند احساسات منفی را متوقف و مانع از مبادرت به خودکشی شود.
درتاج اضافه کرد: البته در صحبت کردن به چند نکته دقت شود؛ اول آنکه فرد را جدی بگیرید و از مشاجره با او خودداری کنید. از گفتن مواردی مانند؛ "تو باید خیلی به منظور زندگی ارزش قائل باشی" یا "خودکشی تو به خانواده ات بسیار صدمه می رساند" و..... خودداری کنید. احساسات او را کاهش ندهید. امکان دارد فکر کنید که مشکلات آنها به اندازه کافی جدی نیستند تا افکار یا رفتارهای خودکشی را ضمانت کنند، اما آنچه اهمیت دارد، این است که این مشکلات برای خود آنها تا چه اندازه جدی است. اگر این مشکلات برای آنها مهم باشد، بنابراین؛ در ذهن آنها، خودکشی امکان دارد یک گزینه معتبر به نظر برسد.
رئیس انجمن روانشناسی تربیتی ایران افزود: محرمانه بودن را به او قول بدهید. ولی در نظر داشته باشید زمانیکه زندگی وی در معرض خطر باشد و لازم باشد برای حفظ امنیت جان او، با متخصص بهداشت روان صحبت کنید، باید قول خویش را بشکنید. همینطور گوش دادن فعال و همدلانه داشته باشید. شنونده خوب بودن نیازی به مهارت خاصی ندارد. صبور باشید و بپذیرید. از بحث و گفتگو خودداری کنید یا تلاش در عرضه راهکارهای ساده بینانه نداشته باشید. از هرگونه اظهار نظر خودداری کنید؛ چنین تلاشهایی امکان دارد غیرمهم جلوه کند و به نظر برسد آنچه شخص تجربه می کند، بی اهمیت است و نتیجه عکس بدهد. به آسانی فقط بگذارید آن فرد احساسات و هیجانات خویش را تخلیه کند. هر چقدر هم مکالمه منفی به نظر برسد، واقعیت برقراری ارتباط و انجام آن نشانه ای مثبت است، در گوش دادن دلسوز و بی قضاوت باشید و حمایت و پشتیبانی خویش را ابراز کنید، گاهی این افراد دوست دارند (یا در اصطلاح عامیانه هوس می کنند) که عشق و حمایت دیگران، در کلمات، رفتار و اعمال آنها آشکار شود.
وی ادامه داد: حمایت خویش را ادامه دهید. حتی بعد از گذشت بحران فوری خودکشی، با شخص در تماس باشید. پشتیبانی شما برای اطمینان از اینکه دوست یا عضو خانواده شما در راه بازیابی قرار دارد، بسیار حیاتی می باشد. به آنها اطمینان و امید دهید که کمک در دسترس می باشد و زندگی آنها برای شما مهم می باشد. فعال باشید. کسانی که قصد خودکشی دارند، اغلب اعتقاد و باور ندارند که به آنها کمک می شود، ازاین رو امکان دارد لازم باشد شما کمک بیشتری عرضه دهید. گفتن این جمله که "اگر به چیزی احتیاج داشتی یا اگر کاری از دستم بر می آید، با من تماس بگیر" خیلی مبهم است. منتظر نمانید که شخص با شما تماس بگیرد یا حتی تماس های شما را رد کند، باردیگر تماس بگیرید و فرد را دعوت کنید.
درتاج همینطور سفارش کرد که تحریک تغییرات مثبت در زندگی را در آنها ایجاد کنید. یک رژیم غذایی سالم، خواب کافی و بیرون آمدن در آفتاب یا طبیعت برای حداقل ۳۰ دقیقه در روز. ورزش هم بسیار مهم می باشد چونکه سبب آزاد شدن اندورفین ها، از بین بردن استرس و بهزیستی روانی و عاطفی می شود. وسایل احتمالی خودکشی را از آنها دور کنید و اگر به نظر می آید آنها در معرض خطر آسیب زدن به خود هستند، آنها را تنها نگذارید و برای دور نگه داشتن آنها از هر وسیله ای که بتوانند برای آسیب زدن به خود استفاده کنند، قدم بردارید.
او در آخر اظهار داشت: در نهایت آنها را تشویق و ترغیب کنید که کمک تخصصی و حرفه ای دریافت نمایند. از آنها بخواهید که با متخصص بهداشت روان ملاقات کنند. بعد از تعیین وقت ملاقات و شروع درمان، همچنان ارتباط خویش را حفظ کنید تا آنها را ترغیب کنید قرار ملاقات ها و برنامه های درمانی بعدی را ادامه دهند و اگر متخصص، دارو تجویز کرد، اطمینان حاصل کنید که دوست یا عضو خانواده شما آنرا طبق دستورالعمل مصرف می کند. همینطور از عوارض جانبی احتمالی آن دارو آگاه باشید و در صورت بدتر شدن وضعیت، حتما به متخصص اطلاع دهید. در این راه کمی صبر و پشتکار نیاز است، اغلب پیدا کردن دارو یا درمانی، که برای یک فرد خاص مناسب باشد، زمان زیادی لازم دارد.
منبع: جوان بین
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب