هشداری به والدین درباب كودك آزاری آنلاین
جوان بین: یك متخصص روانشناسی حوزه كودك و نوجوان با اشاره به یكی از انواع كودك آزاری كه امروزه به دنبال توسعه فضای مجازی به شدت رایج شده است، اظهار داشت: متاسفانه با ورود بدون آگاهی كودكان، نوجوانان و خانواده ها به دنیای مجازی، بحث ˮكودك آزاری آنلاینˮ روز به روز در حال گسترش است.
دكتر آزیتا محمد كریمی در گفت و گو با ایسنا با اشاره به اینكه متاسفانه سرعت رشد فضای مجازی و كاربردهای آن در كشور با سرعت نمایش آموزش های لازم برای مواجهه ایمن با این فضا متناسب نیست، عنوان كرد: به عبارت دیگر فضای مجازی ابزاریست برای بهبود و تسریع امور، در صورتی كه عدم آگاهی افراد و خانواده ها از نحوه بهره گیری ایمن از این فضا و عدم شناسایی چالش ها، فضای ناایمنی را برای كودكان و نوجوانان به وجود آورده و آنها را در معرض آزارها و لطمه هایی قرار داده كه نه تنها برای خانواده ناآشناست، بلكه توان مراقبت از فرزندان در مقابل این لطمه ها را باز ندارند.
این روانشناس، "آزار جنسی مجازی" را یكی از لطمه های این فضا عنوان نمود كه در كشور ما مغفول مانده و افزود: هم اكنون خیلی از خانواده ها به مدد كارشناسان و اطلاع رسانی های صورت گرفته با مبحث "آزار جنسی" آشنا هستند ولی متاسفانه مبحث "آزار جنسی مجازی" هنوز به شدت مغفول مانده و اغلب والدین تنها وجهه واقعی و عینی این نوع آزار را درك می كنند.
وی با اشاره به اینكه طیف آزار جنسی معمولا از نظرها پوشیده است و آزار آنلاین باز در همین طیف قرار دارد، عنوان كرد: خانواده ها باید نسبت به این مساله آگاه باشند و از كودكان خود در مقابل این لطمه مراقبت كنند.
محمدكریمی با اشاره به بعضی از مصادیق آزار جنسی آنلاین، اظهار نمود: نگه داشتن، تهیه، استفاده و یا نشر تصاویر كودكان بخشی از این موارد آزار جنسی است كه آنرا بعنوان هرزه نگاری می شناسیم.
وی با اشاره به اینكه حضور كودك در فضای مجازی فرصت سوء استفاده و تطمیع وی را برای آزارگر فراهم می آورد، عنوان كرد: به عبارت دیگر زمانی كه كودك در فضاهای مجازی مانند چت روم ها و یا بازی های گروهی حضور پیدا می كند، زمینه برقراری ارتباط، تطمیع و اخاذی را برای آزارگر فراهم می آورد، تمامی این فضاها در صورت ناآگاهی افراد و خانواده ها می تواند بستر سوءاستفاده و آزارهای جنسی آنلاین را برای آزارگر احداث كند.
این متخصص حوزه كودك و نوجوان با تاكید بر اینكه آزار جنسی كودك طیف بزرگ و گسترده ای دارد، افزود: برخلاف تصور عموم، آغازین قدم در آزار جنسی كودك لمسی نبوده و تنها فراهم آوردن شرایطی برای دیدن و شنیدن كودك و نوجوان است. بعنوان نمونه كودك را در معرض تصاویر یا شنیدن بعضی از كلمات گذاشتن و یا مجبور كردن آنان به گفت و گو درباره برخی مسائل غیراخلاقی و یا به نمایش گذاشتن محتواهای جنسی؛ شروع آزارهای جنسی است.
وی با اشاره به آزار جنسی آنلاین، افزود: به نظر می آید كه آزار جنسی آنلاین باز زیرمجموعه همین موضوعات است، به گونه ای كه با استفاده از بستر فضای مجازی یا كودك را در معرض برخی تصاویر غیراخلاقی قرار داده و یا تصاویر نامناسبی از كودك گرفته و در فضای مجازی پخش می كنند.
وی با اشاره به تفاوت های آزار جنسی آنلاین، اظهار نمود: تفاوت آزار جنسی آنلاین با آزار جنسی معمول این است كه كودك و خانواده دیگر كنترلی بر اوضاع ندارند، بعنوان مثال تصویر و یا ویدئویی كه از كودك ایرانی آپلود میگردد امكان دارد در سایر كشورها باز دیده شود، به گونه ای كه كنترل اوضاع و شرایط از دست كودك و خانواده كاملا خارج میگردد.
نوجوانان بیشترین قربانیان آزار جنسی مجازی
وی با اشاره به اینكه نوجوانان بیشترین قربانیان آزار جنسی آنلاین هستند، اشاره كرد: از آنجاكه نوجوانان حضور بیشتر و پررنگتری در فضاهای مجازی داشته و گاها بی محابا و بدون آگاهی و آموزش وارد فضاها و شبكه های مجازی می شوند، بیشتر مورد آزار جنسی آنلاین قرار می گیرند.
وی با تاكید بر لزوم آگاهی بیشتر خانواده ها با مسایل و موضوعات و نحوه كار با شبكه های مجازی، اظهار نمود: در گذشته و زمانی كه خبری از فضای مجازی نبود، كودكان و نوجوانان برای حضور در زمین بازی باید از قوانین خاصی كه از طرف والدین وضع می شد پیروی می كردند، بعنوان نمونه نباید با افراد ناشناس ارتباط برقرار كرده و یا از دید والدین خارج می شدند، تمامی این قوانین بازدارنده بود، در صورتی كه فضای مجازی اینگونه نیست و كنترل این فضا برای والدین دشوار است.
محمدكریمی با اشاره به اینكه متاسفانه اغلب والدین با فضای مجازی و كاركرد شبكه های اجتماعی نا آشنا هستند، افزود: فضای مجازی یك كوچه بی انتهاست كه هم برای اغلب والدین نا آشناست و هم نسبت به نحوه مراقبت از فرزندان خود در این فضا آگاهی ندارند. بدین سبب ضروریست كه والدین ضمن كسب آگاهی لازم نسبت به فضای مجازی، با نحوه كاركرد این فناوری آشنا شده و بتوانند حضور فرزندان خود در این فضا را كنترل كنند.
وی با اشاره به اینكه مطابق كنوانسیون حقوق كودك افراد زیر ۱۸ سال كودك محسوب می شوند، اظهار نمود: بر این اساس حتی اگر نوجوان با میل و رضایت خودش در تهیه یك ویدیو یا عكس با محتوای نامناسب و غیراخلاقی مشاركت كند، بازهم آزار اتفاق افتاده و افراد دخیل در آن مجرم محسوب شده و مرتكب كودك آزاری شده است.
برای كنترل و مراقبت از كودكان در سنین مختلف چه كنیم؟
وی خودآگاهی والدین را از مهمترین موضوعات عنوان نمود و با اشاره به شرایط سنی متفاوت در این رابطه، افزود: كودكان زیر ۷ سال باید به صورت خیلی محدود از فضای مجازی بهره برده و همین مدت زمان باز حتما با حضور خود والد باشد، در واقع كودك زیر ۷ سال فقط مجاز به استفاده از سایت های آموزشی و بازی هاست كه باید با نظارت دقیق پدر و مادر صورت گیرد.
این متخصص روانشناسی كودكان در ادامه با اشاره به اینكه بهتر آن است كه برای كودكان از سرورهای داخلی استفاده شود، عنوان كرد: همین طور والدین می توانند از اپلیكیشن های محدود كننده دسترسی به سایت های مختلف كه در بازار باز موجود است، استفاده كنند.
ضرورت آگاهی والدین نسبت به ریسك های موجود در فضای مجازی
وی با تاكید بر لزوم آگاهی والدین نسبت به ریسك های موجود در فضای مجازی، عنوان كرد: رفتار آزارگر برای جلب اعتماد و سوء استفاده از دختران و پسران متفاوت می باشد، بدین سبب باید با شناسایی و آگاهی از جوانب مختلف این مساله، به كودكان آموزش دهیم كه هر مورد مشكوكی را به والدین خود گزارش دهند و به فضاهای ناشناس در دنیاری مجازی ورود پیدا نكنند.
وی با اشاره به ریسك های فضای مجازی در دوره نوجوانی، افزود: كودكان در سنین ۸ تا ۱۴ سال گاها برای انجام تكالیف درسی و سرچ موضوعات علمی وارد فضای مجازی و یا شبكه های اجتماعی می شوند و آنچه در این فضا كودك را تهدید می كند بعضی از پیام های صوتی و رسانه ایست كه در فضای مجازی منتشر می شود، بدین سبب نوجوان باید نسبت به این مساله آگاه باشد و هر پیام یا بسته صوتی یا تصویری را باز نكند چراكه امكان دارد حاوی مطالب غیراخلاقی و اغواكننده باشد. در این سنین باز والدین می توانند با نصب اپلیكیشن های محدودكننده موجود در بازار بر فعالیت فرزندان نظارت و كنترل داشته باشند.
وی اشاره كرد: پیشنهاد میگردد كه نوجوانان در این سنین اطلاعات و تصاویر شخصی و خانوادگی خودرا به هیچ عنوان در فضای مجازی بارگذاری نكنند و اگر هم این صورت گرفت باید مطمئن شوند كه این اطلاعات و تصاویر توسط چه كسانی دیده میگردد.
خطرات اینستاگرام برای كودكان و نوجوانان
وی با اشاره به خطرات اینستاگرام برای كودكان و نوجوانان، اشاره كرد: اینستاگرام برای افراد ناآگاه و كودكان و نوجوانان فضای بسیار نا ایمنی ست، چراكه محدودیتی در آن وجود ندارد و كلیه اطلاعات و تصاویر خانوادگی در معرض دید عموم قرار می گیرد كه مساله بسیار خطرناكیست. متاسفانه در این فضا حریم خصوصی معنایی ندارد و هر تصویری به اشتراك گذاشته میگردد كه واقعا لطمه زننده بوده و باید جهت استفاده صحیح از این فضا آموزش های لازم به نوجوانان و حتی بزرگسالان ارائه شود.
وی افزود: بعنوان نمونه باید به نوجوانان آموزش داده شود كه به هیچ عنوان شماره تلفن شخصی، نشانی منزل و سایر اطلاعات شخصی و خانوادگی خودرا در فضای مجازی منتشر نكنند.
والدین باید برای فرزندان خود الگوی ارزشی باشند
وی با تاكید بر اینكه والدین باید برای فرزندان خود الگوی ارزشی باشند، اشاره كرد: زمانیكه والدین بدون رعایت هیچ اصول و حریمی، كلیه اطلاعات و تصاویر خانوادگی را در فضای مجازی منتشر می كنند، نمی توان از فرزندان انتظار داشت كه خلاف آن عمل كنند.
وی با اشاره به اینكه سن ۱۵ تا ۱۸ سال اوج خطر است، اظهار داشت: در سنین ۱۵ تا ۱۸ سالگی كنجكاوی و درگیری نوجوانان در فضای مجازی بسیار بیشتر شده و امكان دارد به دنبال آن وارد سایت های غیراخلاقی شود كه بسیارخطرناك است.
وی با تاكید بر لزوم آگاه سازی نوجوانان نسبت به این فضاها و خطرات و چالشهای آن، اشاره كرد: باید از همان ابتدا به كودكان روش ها و مهارت تصمیم گیری و فرایند انتخاب و سنجش هزینه و فایده هر تصمیمی را آموزش دهیم.
اهمیت آموزش مهارتهای انتخاب و حل مساله به كودكان
محمدكریمی در این رابطه، اشاره كرد: بزرگ ترین مسئله ای كه برای مراقبت در مقابل آزارها به كودك كمك می نماید، مهارت های انتخاب، تصمیم گیری و حل مسئله است كه در سیستم آموزش و پرورش و آموزش های خانوادگی كاملا مغفول مانده است. به عبارت دیگر، خانواده ها ترجیح می دهند كه كودكان به جای یادگیری مهارت تصمیم گیری و حل مساله، نمرات بالا بگیرند، در صورتی كه تنها مساله ای كه به نوجوان در مقابل اسیب های اجتماعی كمك می نماید همین ۳ مهارت اصلی تصمیم گیری، حل مساله و انتخاب است.
ترفندهای آزارگران برای جلب اعتماد نوجوانان
وی با اشاره به بعضی از ترفندهای آزارگران برای جلب اعتماد نوجوانان، اظهار نمود: باید به نوجوان آموزش دهیم كه آزارگران با چه علائمی وارد گفت و گو می شوند. مثلا برای جلب اعتماد دختران، مكالمات خودرا با تعریف و تمجید آغاز می كنند. در این شرایط نوجوانان آگاه و آموزش دیده قادر به كنترل هیجان و شرایط بوده و تصمیم درست را اتخاذ می كنند ولی اگر با این مساله ناآشنا بوده و آموزشی ندیده باشند، گرفتار خواهند شد.
وی افزود: آزارگر معمولا با اغوای نوجوان از او درخواست عكس و تصویر كرده و با به كار بردن جملات اغواكننده می كوشد اعتماد نوجوان را جلب نماید، در این شرایط نوجوانی كه از پیش آموزش دیده و با مهارتهای انتخاب و حل مساله آشنا باشد، مطمئنا گرفتار نشده و از دام آزارگر نجات پیدا می كند.
علائم كودكان مورد آزار جنسی قرار گرفته
دكتر محمدكریمی در ادامه با اشاره به برخی علائم در كودكانی كه مورد آزار قرار گرفته اند، اظهار نمود: اگر كودك یا نوجوان مدام در فضای مجازی بوده و رفتار وی همراه با نگرانی و استرس باشد، زمانیكه با حضور شما فعالیت خودرا قطع كرده و ترجیح می دهد در تنهایی و یا نیمه شب در فضای مجازی باشد، تغییر خلق های ناگهانی، اضطراب و استرس در نوجوانان و یا رفتارهای مشكوك، هر یك می تواند نشانه ای از گرفتار شدن كودك و یا نوجوان در دام اغواگران و یا آزارگران باشد كه والدین باید نسبت به آن آگاه باشند.
وی افزود: صحبت های یواشكی با تلفن، حضور دائم در چت روم ها، فعالیت در فضاهای مجازی در نیمه شب، افت شدید عملكرد درسی و یا اجتماعی باز برخی علائم و نشانه هاییست كه توجه بیشتر والدین و كمك گرفتن از مشاوران و روانشناسان را می طلبد.
در مواجهه با كودكان اغواشده چكار كنیم؟
این متخصص روانشناسی كودك و نوجوان با اشاره به بهترین عملكرد در مواجهه با كودكان یا نوجوانان كه مورد آزارآنلاین قرار گرفته اند، اظهار نمود: نگرانی نوجوان اغفال شده زمانی به اوج خود می رسد كه یا تصاویر نامناسب خودرا ارسال كرده و یا با آزارگر قرار بیرونی گذاشته باشد. در این شرایط خانواده ها باید بدانند كه پیش از هر اقدام قانونی و یا حقوقی، آغازین اصل پشتیبانی از كودك و نوجوان بوده و در این زمان به هیچ وجه سرزنش و تنبیه كار ساز نیست.
وی با اشاره به اینكه در این شرایط باید حتما از متخصص و مشاور كودك و نوجوان مشورت بگیریم، اشاره كرد: سپس مشاوره و در مراحل بعدی باید از پلیس امنیت، پلیس فتا و مراجع قضایی باز كمك بگیریم.
وی برقراری روابط دوستانه بین والدین و فرزندان را در جلوگیری از وقوع اینگونه آزارها بسیار موثر عنوان نمود و اظهار داشت: باید از موقعیت های مختلف برای نمایش اطلاعات و آموزش های لازم به كودكان و نوجوانان به صورت غیرمستقیم استفاده نمائیم. گفت و گوهای دوستانه با فرزندان مانند چك كردن های همیشگی و مستمر عمل كرده و تاثیر مثبت خواهد داشت.
محرومیت كامل كودك و نوجوان از فضای مجازی راهكار ناپایداریست
وی محرومیت فرزندان از ابزار و فناوری های نوین مانند تبلت و گوشی را راهكاری موقت و ناپایدار دانست و افزود: این مساله تنها كنجكاوی فرزند را بیشتر تحریك كرده و كودك را به راه های دیگر و شاید خطرناكتر و دور از چشم والدین سوق می دهد، به گونه ای كه فرصت نظارت و مراقبت از دست می رود.
محمدكریمی با بیان این كه فناوری های جدید به سرعت در حال تغییر هستند، اظهار نمود: در این شرایط والدین باز باید به سرعت اطلاعات خودرا به روز كرده و همپای نوجوان پیش روند، در غیر اینصورت هرم قدرت در خانواده برعكس شده و فرزندان به تصمیم گیرندگان اصلی تبدیل می شوند و فرصت مراقبت را از والدین سلب می كنند.
وی با تاكید بر این كه كودك مقصر كودك آزاری جنسی نیست، اظهاركرد: مقصر اصلی این جریان بزرگسالی است كه بعنوان آزارگر شناخته شده و والدینی كه با غفلت فضای سوء استفاده را به وجود آورده اند. بدین سبب در این شرایط نباید كودك را سرزنش نماییم، چراكه نه تنها مشكلی را حل نمی كند، بلكه تنها به كودك احساس گناه شدیدی منتقل شده و او را مستعد اختلالات روان شناختی می كند.
وی با اشاره به اینكه برخی باورهای رایج وغلط در مورد آزار جنسی، تخمین ما از سطح خطر را می كاهد، عنوان كرد: بعنوان نمونه اكثرا فكر می كنند كه آزارگرها افرادی با اختلالات خاص بوده و قابل تشخیص هستند، این در حالیست كه آمار بالایی از آزارگران افراد آشنا و نزدیك به كودك یا نوجوان بوده می دانند كه با چه كودك و یا خانواده ای طرف هستند، حتی ضعف و مهارت كودك را شناخته و با استفاده از همین علائم برای دستیابی به قصد شوم خود استفاده می نمایند. بدین سبب در بیشتر مواقع خود والدین این فرصت را برای آزارگر احداث می كنند.
این روانشناس با تاكید بر اهمیت رابطه امن والد و كودك، اشاره كرد: یكی از مهمترین مسائلی كه به رشد سالم فرزندان كمك كرده و از وی در مقابل پدیده آزار جنسی مراقبت می كند، رابطه امن والد و فرزند بوده كه به دنبال آن اصول خودمراقبتی باز احداث میگردد.
صرف آموزش نكات ایمنی به كودك كاهش دهنده آزار جنسی نیست
وی با تاكید بر اینكه صرف آموزش نكات ایمنی به كودك كاهش دهنده آزار جنسی نیست، افزود: به عبارت دیگر این شما هستید كه باید رابطه امن را با كودك خود برقرار كنید، یعنی باید امین و مورد اعتماد فرزند خود بوده و با برقراری ارتباطی پایدار و باثبات در رابطه فرزند پروری، بتوانید به تمامی سوالات، كنجكاوی ها، دردها و اتفاقات ناگوار وی پاسخ دهید.
و در ادامه با اشاره به برخی خاصیتهای رابطه امن والد و فرزند، توضیح داد: والدین باید به گونه ای با كودك رفتار كنند كه بر تمامی هم سن و سالهای وی ارجحیت داشته باشند، باید بتوانید به این سوال پاسخ دهید كه "چه كاری كرده اید كه باید برای فرزند خود در اولویت باشید؟"، باید به این سوال پاسخ دهید كه آیا مزیتی نسبت به همسالان فرزند خود دارم و یا تنها به صرف اینكه پدر و مادر بوده و صلاح فرزند خودرا می دانید باید در اولویت باشید. مطمئنا این مساله به تنهایی كافی نیست و شما باید جلب اعتماد را در عمل نشان دهید.
تنبیه و تشویق و محروم كردن ابزار پایداری برای كنترل نیست
وی با تاكید بر اینكه ترساندن، تنبیه و تشویق و محروم كردن ابزارهای پایداری برای كنترل كودك نیستند، اظهار داشت: تغییر در نوع ارتباط با فرزند تنها كلید حل مساله است. باید پایگاه امن كودك باشید تا با تاكید بر شما جهان را كشف كند. وی در دوران رشد بوده و حق دارد كه به دنبال كشفیات و كنجكاوی های خود برود، ما باز بعنوان والد اجازه محروم كردن او را نداشته و باید تنها نقش نظارتی و كنترلی خودرا ایفا نماییم.
به قول وی، والدینی می توانند پایگاه امن و ایمنی برای كودكان باشند كه یك بهشت امن را برای كودك احداث كنند؛ والدینی كه تكنیك تنظیمات هیجانی، مذاكره همدلانه و مهارت حل مسئله و تصمیم گیری را بلد بوده و با شناخت عواطف و احساسات خود و كودك، اجازه هرگونه تجربه بی خطر و ابراز وجودی را به فرزندان خود می دهند.
وی با اشاره به نیاز احداث دلبستگی ایمن در ارتباط والد و فرزند، اضافه كرد: اگر در رابطه فرزندپروری دلبستگی ایمن وجود داشته باشد سطح خیلی از خطرات كاسته می شود. به عبارت دیگر پژوهش ها نشان داده كه در خانواده های دارای دلبستگی ایمن، كودكان كمتر در معرض كودك آزاریها و آزار های جنسی قرار گرفته و رشد با ثبات تر و موفق تری باز خواهند داشت.
محمدكریمی در خاتمه ابراز امیدواری كرد كه كاش تمامی والدین پیش از بچه دار شدن، ابتدا آموزش ها و مهارت های لازم را كسب كرده و اصطلاحا گواهینامه والد شدن ستاندن كنند. همین طور كلیه نهادهای مهم و موثر مانند آموزش و پرورش، بهزیستی، سازمانهای فرهنگی هنری، وزارت بهداشت و غیره به نهادینه كردن این گونه آموزشها در سطح جامعه اهتمام بیشتری بورزند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب