نگرانیها از دوگانگی یک مصوبه برای مراکز درمان اعتیاد
جوان بین: درحالیکه گفته می شود موضوع یکی شدن «موسس» و «مسئول فنی» مراکز درمان اعتیاد در جلسات بازنگری پروتکل درمان اعتیاد مطرح شده، اما دبیر کانون سراسری انجمن های صنفی مراکز سرپایی درمان اعتیاد کشور می گوید که طبق آخرین مصوبات مقرر شده تا ˮمراکز تک شیفتˮ از این قاعده مستثنی شوند و ˮمراکز دوشیفتˮ، حداقل یک شیفت شان مسئول فنی و موسس یک نفر باشند، این درحالیست که یک پژوهشگر اعتیاد ضمن مخالفت با این مساله معتقد می باشد که این مساله نه فقط به فسادزدایی کمک نمی کند، بلکه منجر به فسادزایی می شود و تعارض منافع به وجود می آورد.
علی غلامی، دبیر کانون سراسری انجمن های صنفی مراکز سرپایی درمان اعتیاد کشور در اینباره به ایسنا می گوید: بررسی هایی صورت گرفته و مشاهده شده که برخی مراکز درمان اعتیاد، توسط افرادی غیرپزشک اداره می شود، به طوریکه برخی مجوزهای خودرا فروخته و به شکل وکالتی یا شرکتی مرکزشان را واگذار کرده اند و یک پزشک جوان و تازه کاری را بعنوان "مسئول فنی" به کارگیری کرده اند. از آنجائی که با این واگذاری مرکز درمانی به یک بنگاه اقتصادی تبدیل می شود که اولویت برای گردانندگان سود اقتصادی می باشد، ممکنست هر کاری برای کسب درآمد بیشتر صورت گیرد.
وی ضمن اشاره به مضرات این روند اضافه کرد: تخلفاتی که در زمینه درمان اعتیاد و مراکز MMT صورت می گیرد، بطور معمول از این ناحیه رخ می دهد؛ به این مفهوم که عده ای جهت سرمایه گذاری مراکز زنجیره ای درمان اعتیاد را با عناوین مختلف و ثبت شرکتهای مختلف و یا به شکل وکالتی راه اندازی می کنند و چون هدف این مراکز کسب درآمد بیشتر است، به دلیل عدم کارکرد تخصصی موجب خروج از اهداف راه اندازی مراکز درمان اعتیاد می شوند. با این استدلال طبق بررسیهای انجام شده اگر نشتی وجود داشته، بیشتر از ناحیه مراکزی است که موسس آن یک فرد و مسئول فنی آن فرد دیگری است؛ مراکزی که به ظاهر مسئول فنی آنرا اداره می کند اما فرد دیگری آنرا خریده و مالکیت و درآمد آن به جیب فرد دیگری می رود. این درحالیست که اگر موسس و مسئول فنی یک نفر باشند، از به وجود آمدن این نوع مراکز زنجیره ای جلوگیری می شود.
دبیر کانون سراسری انجمن های صنفی مراکز سرپایی درمان اعتیاد کشور اعتقاد دارد که این طرح در بعضی جاها اشکالاتی دارد. بطورمثال زمانی که پزشکان برای ادامه تحصیل ثبت نام می کنند، در این زمان باید مراکزشان را ببندند و مجدد پس از اتمام تحصیل فعالیت خودرا شروع کنند؛ یا قوانین نظارتی وزارت بهداشت اجازه کار در غیر ساعت کاری مراکز را به پزشکان نمی دهد پس پزشکانی که در فیلد درمانگاه یا اورژانس و یا پوست و زیبایی و سایر فیلدها فعالیت دارند، مجبور می شوند برای رعایت قوانین کلینیکها، مسئول فنی استخدام کنند که به نظر ما این مشکل پیش از اجرای قانون بالا باید به صورتی حل شود.
غلامی در پاسخ به سوالی درباب آخرین تصمیمات اتخاذ شده در خصوص یکی شدن موسس و مسئول فنی مراکز، اظهار داشت: در بازنگری این پروتکل بحث مفصل انجام شد، اما یکسری مخالفت هایی در این حوزه مطرح شد؛ هرچند که کانون سراسری انجمن های صنفی مراکز سرپایی درمان اعتیاد کشور با یکی شدن موسس و مسئول فنی مراکز موافق بود تا براین اساس جلوی مراکز زنجیره ای گرفته شود و به سمت بهسازی در عملکرد مراکز برویم، اما اعتقاد دارد اشکالات پیش گفته در بالا باید رفع گردد.
وی تصریح کرد: در نهایت طبق آخرین مصوبات قرار شد که مراکز تک شیفت از این قاعده مستثنی شوند اما مراکز دوشیفت، حداقل یک شیفتشان مسئول فنی و موسس یک نفر باشند.
این درحالیست که بیژن پیرنیا، درمانگر و پژوهشگر اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در گفت و گو با ایسنا، ضمن مخالفت با یکی شدن موسس و مسئول فنی مراکز درمان اعتیاد اعتقاد دارد که این مورد نه فقط به فسادزدایی کمک نمی کند، بلکه منجر به فسادزایی می شود و تعارض منافع بوجود می آورد.
وی درباب این که عنوان می شود یکی نبودن موسس و مسئول فنی سبب نشت دارو می شود، می گوید: درباب این اظهارات که موسسین غیر پزشک سبب نشت دارو می شوند باید شواهد ارائه شود.
پیرنیا ضمن اشاره به این که "تعارض منافع" مفهومی مدرن و حاصل اندیشه تفکیک شغلی است، اعتقاد دارد که با این حال، این مفهوم سال هاست واژه ای آشنا برای متولیان نظام سلامت تلقی می شود. هرچند تعارض منافع در سایر حیطه ها نیز مصداق دارد، اما هنگامی که سخن از جان و سلامت مردم به میان می آید از اهمیتی دوچندان برخوردار می باشد. در این میان، درمان اعتیاد را می توان یکی از مهم ترین و چالش برانگیزترین حوزه های نظام بهداشت و درمان کشور نامید.
وی با اشاره به اینکه بند ۵۷ برنامه ششم توسعه به کاهش ۲۵ درصدی تعداد معتادان در کشور بعنوان یک هدف اشاره نموده است، اظهار نمود: مراکز درمان نگهدارنده همچون متادون، اپیوم و بوپرنورفین بخش اعظمی از بار درمان و کاهش لطمه را در این حیطه به دوش می کشند که چندی است انتقادهایی را پیرامون نحوه عملکرد و نتایج درمانی این مراکز برانگیخته اند. منتقدان عملکرد تعدادی از این مراکز را غیرشفاف و ساختار آنها را غیرنظارتی می دانند و معتقدند که خدمات روان شناختی بعنوان رکن اصلی درمان اعتیاد، در این مراکز جای خودرا فقط به عرضه دارو داده و شاهد کم رنگ شدن بیش از پیش نقش روان درمان گران (روانشناس، روانپزشک و مربیان اعتیاد) در این مراکز هستیم.
پیرنیا مدعی شد: از سویی دیگر اما، حامیان مراکز بر ارتقاء سیستم نظارتی، والاگرایی جایگاه روان درمان گر و عدم تخلف معنادار مراکز تاکید دارند. اینک در سایه فقدان برنامه ای روشن و آگاهانه در این صنف، وضعیت مراکز درمان، دورانی نابسامان را تجربه می کنند که پای نهادهایی همچون دادستانی را در بعضی استانها به میان کشیده است که گویای بحران در این صنف است. حال زمزمه هایی جدید به گوش می رسد که نشان از وخیم تر شدن وضعیت مراکز در آینده ای نزدیک دارد و آن ایجاد تعارض منافع این دفعه در ساختار مراکز درمان نگهدارنده است.
این پژوهشگر اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تصریح کرد: شنیده ها از آن حکایت می کند که دستورالعملی جدید توسط برخی از ذی نفعان در این حیطه ارائه و خدمت معاون درمان رسیده که پیشنهاد یکی شدن موسس و مسئول فنی مراکز را بعنوان یک پیشنهاد سازنده و در جهت فسادزدایی از مراکز مطرح کرده اند و بنیان این پیشنهاد را تخلف موسسین غیرپزشک برشمرده اند، حال آنکه تخلف در مراکز فقط از مجاری مسئول فنی ممکن می شود. این بدعت می تواند به شکل گیری بدنه تنومندی از فساد و نهادینه شدن تخلف در مراکز درمان اعتیاد منجر شود و از آنجائیکه تعارض منافع از ریشه های اصلی فساد قلمداد می شود، این مسئله از چند منظر حائز توجه است.
وی ضمن اشاره به این که هم اکنون تفکیک موسس از مسئول فنی در خیلی از مراکز سبب مخالفت احتمالی مسئولین فنی دلسوز و سالم مراکز با هرگونه تخلف از طرف موسسین غیرپزشک شده است، خاطرنشان کرد: هرچند حقوق های نجومی برخی مسئولین فنی را می توان شگردی دیگر در همسویی با موسسین متخلف دانست که روی دیگری از سکه است، اما یکی شدن موسس و مسئول فنی آشکارا به پدیدایی "تعارض منافع مالی" منجر می شود و مسئول فنی می تواند در غیاب هر نوع مخالفت یا مزاحمت موسسین صالح، منافع مالی خودرا مقدم بر ضوابط و مقررات داند و به تضاد بین منافع خود و وظایف اخلاقی و حرفه ای معنا دهد. بعد دیگر، مسئله نظارت بر مراکز است که با یکی شدن موسس و مسئول فنی با چالش معنادار همراه خواهد شد.
این درمانگر اعتیاد تصریح کرد: خیلی از تخلفات در مراکز بواسطه ناکوکی ساز موسس و مسئول فنی افشا می شود حال آن که این ایده می تواند هرگونه ناسازگاری را، مدیریت و بسترساز تخلفات غیرقابل پیگیری در سیستم نظارتی شود که به درستی با مخالفت نهادهای نظارتی نیز همراه بوده است. علاوه بر این، الزام به وارد کردن یک مسئول فنی به هیئت موسسین بدون درنظر گرفتن ساز و کارهای لازم، می تواند تبعات حقوقی عدیده ای به همراه داشته باشد که هیچ یک در دستورالعمل پیشنهادی مورد توجه قرار نگرفته است. از طرفی بندی در این دستورالعمل گنجانده شده است که بواسطه استفاده از واژه «حداقل یک شیفت کاری» امکان صاحب امتیازی یک مسئول فنی بر بیش از یک مرکز درمانی را ممکن می سازد که عملا کارایی دستورالعمل مذکور در جهت فسادزدایی از ساختار فعلی را به کلی زیر سوال می برد.
پیرنیا اظهار داشت: قسمتی از آیین نامه اصلاحی به کاهش فعالیت و نقش روان شناس در مراکز اشاره دارد. به نظر می آید که یکی از اهداف ارائه این بند، رسمیت زدایی از خدمات روان درمانی به نفع افراد غیر روان درمان گر باشد که در دراز مدت می تواند به ناکارآمدی درمان های نگهدارنده و بی اعتمادی مددجویان و خانواده ها نسبت به سرانجام پروسه درمان منجر شود.
وی با اشاره به اینکه متولیان پیش رو در درمان اعتیاد در کشور اغلب افرادی غیرپزشک بوده اند که نمونه هایی از آنرا می توان در بنیانگذاران NGOها مشاهده کرد، اظهار داشت: همانطور که از ظن خیلی از صاحب نظران حیطه اعتیاد، تغییر جایگاه پزشک با داروساز (ارائه دارو در داروخانه) تاثیری بر فساد زدایی از ساختار درمان اعتیاد ندارد، تغییر جایگاه پزشک و موسس پیراپزشک نیز به نظر نمی آید راه چاره در مبارزه با فساد باشد بلکه بر شدت آن نیز خواهد افزود. اینک بستر درمان اعتیاد بیش از آنکه نیازمند طرح های حاشیه ای و بدون نتیجه باشد، تشنه نظارت دقیق و موشکافانه، افزودن بر بودجه بخش نظارت، راستی آزمایی بیماران متقاضی درمان، برنامه ریزی در مدیریت تعارض منافع در برنامه هفتم توسعه و شکل گیری صنفی دلسوز، آگاه، قانون مدار و نماینده تمامی رسته های شغلی و تحصیلی است تا رنگ و روی پریده از رخساره مراکز درمان اعتیاد را به چهره آن بازگرداند.
منبع: javanbin.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب