گل گلینا دعایی یادگار از گذشتگان در گناوه
جوان بین: این روزها کشاورزان جنوب کشور و شهرستان گناوه که جوانه های گندم در کشتزارهای این مناطق سر از خاک بیرون آورده اما به سبب زیاد شدن فاصله بارندگی ها رنگ سبز آنها رو به زردی نهاده است، ناخودآگاه به یاد برگزاری آیین هایی از گذشتگان افتاده اند که در رابطه با سال ها و روزهای بی بارانی است.
به گزارش جوان بین به نقل از ایرنا، آیین های محلی و رسوم و آداب پیشنیان این منطقه، برگرفته از مسائل اجتماعی، اعتقادی، توانایی و شرایط حاکم بر جامعه آنان بوده که خیلی از آنها از همین راه به نسل های بعد منتقل شده است و شناسنامه و معرف آن قوم و برخاسته از منش، سلوک، اعتقاد و پیشینه آنان و در تمدن آن جامعه ریشه دارد.
باتوجه به اینکه انسان و آیین همزاد هم هستنتد، برای برآوردن نیازهای اولیه به بازی و آیین های نمایشی روی می آورد که می توان دراین زمینه به شکار، شکرگزاری و درخواست باران که از شروع حیات بشری تا به امروز به شکل های مختلف با انسان بوده اند، اشاره نمود.
بسیاری از آیین ها در طول سال و مناسبت های مختلف مذهبی و غیرمذهبی و به صورت گروهی اجرا می شوند اما چیزی که بیشتر در موردشان می توان گفت این است که چنین آیین ها پیشنیه مذهبی و اعتقادی دارند.
دیار باستانی استان بوشهر سرشار از آیین هایی است که ریشه در تاریخ، تمدن و فرهنگ آن دارد که بعنوان نمونه می توان به نمایش های مذهبی، زیارتی، درمانی، شادی و تفریح، سوگواری، کار و تلاش، ادای نذر، تعزیه و بازی های نمایشی که از قدیم تا حالا وجود دارد، اشاره نمود.
یکی از آیین های نیاکان و گذشتگان در این استان همچون شهرستان گناوه " گل گلینو" یا "گلین " (دعای باران) همچون نمایشی ترین آیینی است که در خیلی از نقاط ایران همچون استان بوشهر در سالهای نه چندان دور اجرا شده است.
آیین گل گلینو " (گلین) از آیین های قدیمی و گذشتگان شهرستان گناوه است که مردم بعنوان دعای باران به آن اعتقاد قلبی داشتند و اجرا می کردند.
نمایشی ترین آیین طلب رحمت الهی و باران از گذشته و سالیان نه چندان دور در استان بوشهر برگزار می شده است و چنان در میان مردم وثوق است که به صورتی بسیار گسترده در شهر و روستاهای سراسر آن گسترش یافت.
در این استان هر منطقه به فراخور موقعیت جغرافیایی و شغل خود، آیین را با خاصیت های خاصی برگزار و اسامی خاصی بر آن می نهند که گل گلینو و نچ نچک که مختص دعای باران بوده از آن جمله است.
این آیین در سالیان اخیر به صورت نمایشی در این شهرستان توسط گروه های تئاتر بصورت میدانی و یا سروده برگزار می گردد که با استقبال مردم به ویژه جوانان روبرو شده است.
تنوع در اجرای آیین دعای باران همچون خاصیت های مهمست که این آیین را درصدر نمایش های آیینی قرار می دهد.
این آیین در زمانی که بارش باران در منطقه با تاخیر و یا خشکسالی رخ دهد، عده ای از مردم در گروه چند نفری و برمبنای عقیده صاف خود، شب هنگام با پوشش لباسی که قیافه آنها شناسایی نشود در حالی که سینی در دست داشتند به در خانه مردم مراجعه می کردند.
در این آیین که گل گلینو حرف اول را می زند، شخصی از اهالی محل با پوشیدن لباس های ویژه، سیاه کردن صورت، آویزان کردن زنگوله و دیگر وسایل همراه بود، برای طلب باران آماده می شد و به همراه آن چند نفر که بعنوان دست اندرکار اجرای این آیین راه می افتند تا مردم را از برگزاری این برنامه آگاه کنند.
پس از آماده شدن گلین، همراهان در کوچه ها راه می افتند و خود گلین نیز با حرکات شادی آور و آواز نظر مردم را به خود جلب می کند تا اهالی را با خود همراه کند.
با همراه شدن مردم با گلین، همگی همزمان با آوازهایی با مضامین " گل گلینو هوهو"، " شاخ زرینود هوهو"، " گلین ما چه زشته"، " بارون تپ (دانه) درشته "، " گلین اومده در خونه تون"، " سی خاطر کل (تکه) نونتون"، یکی یکی در خانه ها را می زنند و صاحب خانه ها نیز اقلامی را بعنوان کمکدر کیسه ای که گل گلینوها به همراه دارند می ریزند تا با آنها حلیم، آش و یا آبگوشت مخصوص بپزند.
در این میان هر وقت در هر خانه ای صاحب خانه مقداری در آوردن آذوقه کمکی خود تعلل می ورزید، همراهان گلین اشعار " گلین معطل نکنین "، " خونه نگشته ( سرنزده) دارد" سر می دادند.
پس از اینکه گلین و همراهان وسایل و مواد لازم را برای پخت غذا از مردم می گیرند، در آخر شب به خانه بازگشته و اعلام می کنند که روز بعد در میدانی برای مراسم اصلی شرکت نمایند.
روز بعد در زمان و محل اعلام شده حلیم و یا غذاهای دیگر را آماده کرده و پخت می کنند و سپس در سینی های بزرگی می ریزند و آغاز به خوردن می کنند، اما در یکی از سینی ها توسط گلین، هسته خرما، سنگ ریزه و مهره تسبیح گذاشته شده که هیچ کس نمی داند در کدام یک از سینی ها است.
در حین خوردن نذری، هسته خرما، سنگ ریزه و مهره تسبیح به دهان هر که افتاد، بقیه خودرن را رها کرده و بر سرش می ریزند و او را کتک می زنند.
گلین با دیدن این وضعیت، فرد موردنظر را از دست مردم رها کرده و می گوید ضامن آن شده که باران ببارد و متعهد می شود اگر تا یک هفته دیگر باران نبارید آنها بیایند و باردیگر آن فرد را به باد کتک بگیرند.
پس از پیموده شدن این مراحل تصمیم گرفته می شود برای برآوردن حاجت دست به دعا و نیایش به درگاه خداوند شوند و در این ارتباط بصورت دسته جمعی به سمت یکی از زیارتگاه ها، بقاع متبرکه منطقه حرکت می کنند.
نویسنده و پژوهشگر استان بوشهر اظهار داشت: "آیین" مجموعه آداب و رسوم و رفتارهای مرسوم هر جامعه است که مردم در راه شکرگزاری و سپاس از نعمت های خداوند با بهره بردن از نیروهای فراطبیعی انجام می دهندو در این خصوص آموزه های دینی نقش به سزایی ایفا می کند.
محمدمظفری اضافه کرد: در هر آیینی، متوجه سپاس و شکرگزاری به درگاه خداوند و درخواست نعمت شامل سلامتی و نعمت های دیگر می شود که در تمام دنیا نیز این اتفاق می افتد.
وی اظهار داشت: آیین ها را می توان در دسته های مختلف و در قالب جشن، مذهبی، سوگواری و بازی، کار و تلاش، نذر، ادای دین تقسیم و خلاصه کرد و عده ای نیز نزدیک به خرافه است.
وی اظهارکرد: استان بوشهر به لحاظ موقعیت جغرافیایی، شرایط اقلیمی، تمدن و فرهنگ بومی از اهمیت خاصی برخوردارست که سرشار از رسوم و آدابی است که ریشه در اسطوره ها و نیاکان آنان دارند و هنوز در جای جای این نقطه جنوبی کشور به اجرا در می آیند.
مظفری افزود: در این میان آیین های وجود دارد که واکنش به اتفاقات و رویداد طبیعی و یا درخواست انجام می شود که در آن انسان ها به درگاه خداوند آمده و عاجزانه درخواست می کنند که روی دهد و دعای باران یکی از آنها است.
وی اظهار داشت: گلینا یا دعای باران، یکی از آیین هایی است که در استان بوشهر و خیلی از مناطق ایران مشهور است.
مظفری بیان کرد: در آیین های استان بوشهر، مدلهای مختلفی که بیشتر جنبه های نمایشی برگرفته از داستان و قصه، حرکت و کلام و ادبیات عامه است وجود دارد که گل گلینا نیز برمبنای قصه ای است که در آن بزرگوارانی حضور یافته و از خداوند می خواهندکه باران ببارد و هر چه دراین زمینه نیت ها خالص تر باشد پذیرش آن محتمل تر است.
پژوهشگر استان بوشهر اضافه کرد: این آیین مختص به یک شخص نیست و همه در آن مشارکت می کنند و یکصدا از خداوند می خواهند که بارانش را نازل کند.
وی بیان کرد: بسیاری از آیین های مناطق کشور همچون استان بوشهر باتوجه به تغییر در سبک و رفتار زندگی افراد جامعه و کم شدن رفت و آمدها و مراودت ها و ورود شبکه های مجازی سبب شده تا فراموش شوند و باید ثبت و ضبط شوند.
نویسنده و پژوهشگر استان بوشهر با اعلان اینکه در این راستا مهم ترین شیوه استفاده از هنرهای مختلف است، اظهار داشت: باید آیین های نیاکان و گذشتگان بوسیله هنر و نمایش به نسل های جدید آموزش و در عین حال معرفی و ثبت و ضبط شوند.
وی افزود: در استان بوشهر بسیاری از بازی های بومی محلی در عین حالیکه بازی های جدید به جامعه ورود کرده است، احیا شده و باید آنها را ثبت و ضبط کرد.
مظفری اضافه کرد: اطلاعی از ثبت آیین گلین در استان بوشهر ندارم اما در دیگر مناطق ایران دنبال ثبت کردن آن هستند و باید این آیین و دیگر آیین های فراموش شده استان با همت متولیان امور فرهنگی ثبت و ضبط شوند.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گناوه اظهار داشت: آیین گل گلینا ( دعای باران ) در استان بوشهر بعنوان اثر ملی ناملوس به ثبت رسیده است.
حمزه بهاگیر اضافه کرد: هر آثار معنوی و غیرمعنوی ملی در کشور پیش از اینکه ثبت نهایی شود باید پروسه خاصی را طی نماید.
وی اظهار داشت: در این ارتباط، مستندات جمع آوری شده و سپس پرونده سازی و به تهران ارسال می شود و در مرکز، کارشناسان مربوطه بعد از برگزاری نشست تصمیم نهایی را اتخاذ می کنند.
رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گناوه افزود: تا حالا سه اثر ناملموس در این شهرستان شامل ۲ تعزیه روز عاشورا در میدان طاق (شبیه گردانی) و قانیان در بندرریگ و تعزیه گردانی روز عاشورا در بندرگناوه بعنوان آثار معنوی ملی در کشور به ثبت رسیده است.
منبع: javanbin.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب