حسین دیوسالار در گزارش جوان بین -۱:

دیپلماسی فرهنگی می تواند به شکستن تحریم کمک نماید چالش ها متوقفمان نکرد

دیپلماسی فرهنگی می تواند به شکستن تحریم کمک نماید چالش ها متوقفمان نکرد به گزارش جوان بین، معاون توسعه همکاریهای علمی و فرهنگی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی اظهار داشت: باید توجه داشت که دیپلماسی فرهنگی می تواند با روشنگری در بین ملت ها از شرایط واقعی، به شکستن تحریم ها کمک نماید.



خبرگزاری مهر

، گروه فرهنگ و ادب _ طاهره طهرانی:

در روز دیپلماسی فرهنگی و تعامل با جهان بمناسبت تأسیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، حسین دیوسالار معاون توسعه همکاریهای علمی و فرهنگی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی میهمان خبرگزاری مهر بود و به پرسش های خبرنگار مهر پاسخ داد. او حدود دو دهه در این سازمان مشغول فعالیتهایی نظیر مدیر کل ایرانی ها خارج از کشور، رایزن فرهنگی ایران در فیلیپین و ژاپن بوده است.
دیوسالار در این گفتگو به مفهوم دیپلماسی فرهنگی اشاره نمود و یادآوری کرد: «دیپلماسی فرهنگی فقط ابزار تکمیلی نیست، بلکه خود موضوعیت مستقل دارد». همین طور در بخش دیگری از این گفتگو خاطرنشان کرد که با وجود این که سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در زمینه دیپلماسی فرهنگی متولی امر است اما: «سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی بعنوان متولی اصلی فعالیتهای فرهنگی بین المللی عمل می کند، اما این مسئولیت را نمی تواند به تنهایی به سر انجام برساند و از تمام ظرفیتهای فرهنگی، تمدنی، هنری و تاریخی پرارزش ایران اسلامی بهره می برد.»
مشروح قسمت اول این گفتگو را در ادامه می خوانید:


* از منظر سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی دیپلماسی فرهنگی یعنی چه؟ یعنی چه سرفصل هایی چه عناوینی چه حوزه هایی زیر مجموعه دیپلماسی فرهنگی قرار می گیرند؟


لازم است قبل از بیان مطالب اصلی، مقدمه ای کوتاه ارائه نمایم. امروز که در خدمت شما عزیزان هستیم، بمناسبت دهم تیرماه، سالگرد تأسیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی است. دهم تیرماه سال ۱۴۰۴ مصادف با سی امین سالگرد تأسیس این سازمان است. بنابراین، دو مناسبت مهم در این روز وجود دارد: نخست، گذشت سه دهه از فعالیت سازمان، و دوم دهم تیرماه سالروز تأسیس این سازمان که در تقویم رسمی کشور، دهم تیرماه با عنوان «دیپلماسی فرهنگی و تعامل با جهان» ثبت شده است.
طبیعتاً با توجه به این که ثبت این مناسبت در تقویم رسمی کشور از حدود دو سال پیش شروع شده بود، امسال می توانستیم برنامه های متنوع تری را در حوزه معرفی رویکردها و کارکردهای سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی طراحی و اجرا نمائیم تا شناخت دقیق تری از فعالیتهای این سازمان حاصل شود. اما متاسفانه به سبب وقایع اخیر در کشور، نتوانستیم به آن شکلی که شایسته است، اقدامات لازم را در جهت معرفی جامع سازمان پیش ببریم.
همان طور که مقام معظم رهبری تاکید فرموده اند، «اقتدار نظام، اقتدار فرهنگی است»، در تعریف و تبیین مأموریت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی نیز این اصل کلیدی مورد توجه قرار گرفته است، بگونه ای که این اقتدار فرهنگی، معطوف به گفتمان سازی و استقلال در حوزه تعاملات فرهنگی است، همان گونه که در دیگر عرصه ها نیز حائز اهمیت می باشد.


*سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی هم به فرمان ایشان تأسیس شد؟


بله، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به فرمان ایشان تأسیس شده است. این سازمان حاصل تجمیع تمامی دستگاههای دولتی، غیردولتی و نهادهای عمومی است که مسئولیت فعالیتهای فرهنگی بین المللی را بر عهده داشتند و این نهادها در چارچوب سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ادغام شدند. علاوه بر این، شورایعالی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، بر فعالیتهای این سازمان نظارت و هدایت دارد. بنابراین، این سازمان بعنوان حامل اقتدار فرهنگی کشور نیز در این راه به شکل مستمر فعالیت داشته است.
در پاسخ به پرسش نخست شما در حوزه دیپلماسی فرهنگی و تعریفی که میتوان از آن ارائه داد، تا حد زیادی به همان عنوانی که قبل تر اشاره شد بازمی گردد. از این منظر، دیپلماسی فرهنگی پل ارتباطی برای تقویت شناخت متقابل میان ملت ها و البته دولت هاست. این امر می تواند به بهبود تعاملات سیاسی، بین المللی و اقتصادی کشور نیز کمک نماید. اگر بپذیریم که درک متقابل، احترام به فرهنگ ها و شناخت ملت ها می تواند به همزیستی پایدار، ایجاد شرایط مطلوب برای تحقق صلح و امنیت پایدار جهانی بینجامد، در این صورت دیپلماسی فرهنگی نقشی محوری و پیشگام خواهد داشت.

*و دیدگاه سازمان فرهنگ و ارتباطات چیست؟


از دیدگاه سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی بعنوان متولی اصلی فعالیتهای فرهنگی بین المللی، دیپلماسی فرهنگی را میتوان هم بعنوان ابزار و هم بعنوان پیشران درنظر گرفت. هر دو نگاه از وجاهت برخوردار می باشند و در جایگاه خود قابل تأمل هستند، اما باید تفاوت میان نگاه حداقلی و نگاه حداکثری را در این حوزه مورد توجه قرار داد. در نگاه حداقلی، دیپلماسی فرهنگی به مثابه ابزاری برای تحکیم و تقویت تعاملات بین دولت ها و ملت ها عمل می کند و می تواند بعنوان پشتیبان و تسهیل گر در دیگر حوزه های سیاسی، اقتصادی و بین المللی ایفای نقش نماید. این رویکرد، نقش مکمل و حمایتی دیپلماسی فرهنگی را برجسته می سازد. اما در نگاه حداکثری، دیپلماسی فرهنگی فراتر از یک ابزار کمکی، و بعنوان موتور محرکه و پیشران در ایجاد شناخت عمیق و پایدار میان ملت ها عمل می کند.
تجربه کشورهای توسعه یافته نشان داده است که این کشورها با استفاده از دیپلماسی فرهنگی، نه تنها به تحکیم روابط سیاسی و اقتصادی خود پرداخته اند، بلکه با تشکیل درک متقابل فرهنگی، بستری پایدار برای مناسبات بلند مدت فراهم نموده اند. در این نگاه، شناخت فرهنگی بعنوان زیرساخت اصلی تعاملات بین المللی عمل می کند و سایر حوزه ها (سیاسی، اقتصادی و…) به شکل طبیعی در ادامه آن شکل می گیرند و ادامه می یابند.
بنابراین، در حالیکه نگاه حداقلی بر کارکرد حمایتی دیپلماسی فرهنگی تاکید دارد، نگاه حداکثری آنرا بعنوان بنیان و بسترساز و پیشران تعاملات پایدار جهانی درنظر می گیرد. هر دو رویکرد می توانند در سیاستگذاری های فرهنگی مورد توجه قرار گیرند، اما آن چه در نهایت تعیین کننده است، عمق و گستره تأثیرگذاری دیپلماسی فرهنگی در تحقق اهداف کلان در زمینه بین الملل می باشد.

در تحلیل نقش دیپلماسی فرهنگی، باید میان دو سطح نگاه حداقلی و نگاه حداکثری تمایز قائل شد. در نگاه حداکثری که رویکرد راهبردی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به حساب می آید، دیپلماسی فرهنگی خود بعنوان اصل بنیادین و پیشران اصلی در تعاملات بین المللی تلقی می گردد. این نگاه استراتژیک اعتقاد دارد که دیپلماسی فرهنگی فقط ابزار تکمیلی نیست، بلکه خود موضوعیت مستقل دارد و می تواند بعنوان زیربنای تعاملات بین المللی عمل کند.
سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی بعنوان متولی اصلی فعالیتهای فرهنگی بین المللی جمهوری اسلامی ایران، این رویکرد حداکثری را در عمل پیاده سازی می کند. در این چارچوب همکاری جدی با وزارت امور خارجه و تعامل عملیاتی و راهبردی نزدیک وجود دارد.
همچنین رایزنان فرهنگی و دیپلمات ها در چارچوب یک پازل هماهنگ فعالیت می نمایند که هم مبتنی بر نگاه توسعه گرا است، هم در خدمت گسترش تعاملات چندجانبه قرار دارد و هم می تواند زمینه ساز پیشرفت همه‌جانبه روابط بین الملل باشد. از طرفی راهبرد کلان این هماهنگی نه فقط برای تقویت روابط سیاسی و اقتصادی، بلکه اساساً برای تحقق الگوی تعامل فرهنگی تمدنی طراحی شده است. تجربه نشان داده که حتی وقتی نتایج مستقیم سیاسی یا اقتصادی فوراً محقق نشود، سرمایه گذاری فرهنگی در بلند مدت به تحکیم همه‌جانبه روابط می انجامد.
این الگوی فعال و پیشرو، دیپلماسی فرهنگی را از حاشیه به متن می آورد و آنرا به محرک اصلی تعاملات بین المللی تبدیل میکند. سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با این نگاه جامع، می کوشد چارچوبی پایدار برای نقش آفرینی فرهنگی ایران در زمینه جهانی طراحی کند.

سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی بعنوان متولی اصلی فعالیتهای فرهنگی بین المللی عمل می کند، اما این مسئولیت را نمی تواند به تنهایی به سر انجام برساند و از تمام ظرفیتهای فرهنگی، تمدنی، هنری و تاریخی پرارزش ایران اسلامی بهره می برد. این سازمان با همکاری هنرمندان، نویسندگان، فرهیختگان، اساتید دانشگاه و نخبگان دینی، علمی و فرهنگی، همین طور نهادها و موسسات فعال در حوزه بین الملل یا دارای پتانسیل فعالیت بین المللی، نقش قرارگاه هماهنگ کننده و تسهیل گر را ایفا می نماید. سازمان همزمان به توسعه فعالیتهای بین المللی موجود کمک کرده و به ظرفیتهای داخلی برای حضور در زمینه جهانی یاری می رساند، چونکه عرصه بین الملل امروز عرصه فرهنگی، علمی، هنری و رسانه ای است و هر ظرفیتی می تواند در این عرصه حضور یابد. این مهم از راه نمایندگی های فرهنگی، سفارتخانه ها، نهادها، موسسات، سازمان های مردم نهاد و دانشگاه های همکار در خارج از کشور محقق می شود تا دیپلماسی فرهنگی و عمومی در اشکال مختلف و متنوع تحقق یابد.

* پرسشی که از بین کلام خودتان به ذهن می رسد، چالش های حیاتی در زمینه دیپلماسی فرهنگی است. چطور می توان در شرایط تحریم ها و محدودیت های بین المللی، حضور فرهنگی ایران را احیا کرد؟ از آنجائیکه با مرور تاریخ درمی یابیم که بطورمثال زبان فارسی زمانی بعنوان زبان تجارت و زبان فرهنگ در گستره وسیعی از غرب چین و هند و آسیای مرکزی تا آسیای صغیر و شامات رواج داشته و هر جا این زبان فهمیده می شد، نشان از پیوندی فرهنگی با ایران زمین داشت. امروز اما این روابط اقتصادی-فرهنگی که در گذشته حامل دانش و فرهنگ ایرانی هم بود، همان گونه که در متون کلیدی مانند گلستان سعدی بازتاب یافته که تاجری به چین و یمن و حلب می رفته و در جزیره کیش با سعدی همنشین می شده - به شدت تضعیف شده است؛ به سبب تحریم ها یا شرایط غیرمنصفانه و ناعادلانه جهان امروز یا… سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی بعنوان متولی اصلی این عرصه چه کاری می تواند بکند؟



عرصه امروز سیاست خارجی و تعاملات بین المللی به سبب ماهیت چندجانبه و وجود طرف های متعدد، فضایی به مراتب پیچیده تر و پرچالش تر از حوزه داخلی برای تمام کشورها بحساب می آید. در این فضا که امکان اقدام یک جانبه محدود است، موانع مختلفی وجود دارد که هرچند در حوزه های اقتصادی و سیاسی پررنگ تر ظاهر می شوند، اما تأثیرات عمیقی بر عرصه فرهنگی برجای می گذارند. امروزه روایت گری دقیق از هویت ملی در بستر جنگ های ترکیبی و شناختی به یکی از محورهای اصلی تقابل ها تبدیل گشته است. این چالش ها که مختص ایران نبوده و گریبان گیر خیلی از کشورهای حتی توسعه یافته نیز هست، ناشی از تحولات بنیادین جهان معاصر است؛ جهانی که با ظهور تکنولوژی های جدید و تغییر مرزهای سنتی، تفاوت های اساسی با گذشته پیدا کرده است. بنابراین، مواجهه با موانع امروزی مستلزم تدابیر و راهبردهای متناسب با شرایط جدید بین المللی است.
در عصر حاضر، رسانه ها بعنوان یکی از مؤثرترین ابزارهای دیپلماسی فرهنگی نقش بی بدیلی ایفا می کنند. امروز شاهد تشکیل گونه های متنوعی از دیپلماسی همچون دیپلماسی رسانه ای، علمی، هنری، سینمایی و دانشگاهی هستیم که همگی در قالب دیپلماسی فرهنگی و عمومی عمل می کنند نکته قابل توجه اینست که سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی نه تنها در رویارویی با چالش ها متوقف نشده، بلکه با عبور از این مرحله، بطور مستمر در راه ارتقا، رشد و تحول در زمینه فعالیتهای فرهنگی بین المللی گام برمی دارد. ما با استفاده از ظرفیتهای روز ایران و جهان، به دنبال ایجاد تحولی سازنده در دیپلماسی فرهنگی هستیم.
بله، تحریم ها اثرات محدودکننده ای دارند، اما باید توجه داشت که دیپلماسی فرهنگی می تواند با روشنگری در بین ملت ها از شرایط واقعی، به شکستن این تحریم ها کمک نماید. یک روایت صادقانه و دقیق از ایران نه تنها مانعی در مقابل تحریم ها ایجاد می کند، بلکه از مسیر فرهنگ می تواند به توسعه اقتصادی کشور نیز یاری برساند. در مورد زبان فارسی و تعاملات فرهنگی، بااینکه باید به میراث پرافتخار تاریخی توجه داشت، اما امروز این تعاملات باید در همه حوزه ها و با نگاهی نوین گسترش یابد. این امر نه تنها امکان دارد، بلکه ضرورتی انکارناپذیر برای تقریب فرهنگ ها و تمدن ها در جهان امروز به حساب می آید.
سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با استفاده از تعاملات رسمی با دولت ها و نهادهای فرهنگی بین المللی، درصدد معرفی جامع ظرفیتهای فرهنگی ایران به جهانیان است. در این راه، همکاری نهادهای تخصصی مانند بنیاد سعدی در آموزش زبان و ادبیات فارسی، نمونه بارزی از هماهنگی مؤثر دستگاههای فرهنگی است. شاهد مثال این تلاش ها را میتوان در کشوری مانند ژاپن مشاهده کرد، جایی که علاقمندان بسیاری با انگیزه های فرهنگی محض، خارج از چارچوب های اقتصادی، روز تعطیل خودشان را می گذارند و به یادگیری زبان فارسی می پردازند. یا تلاش شان در زمینه ایران شناسی، ایران شناسان برجسته ای دهه ها از عمر خودرا صرف شناخت عمیق ایران کرده اند و امروز آنها تلاش می کنند تا ایران را بشناسند و بتوانند بعنوان مراجع معتبر در تعاملات فرهنگی آینده شناخته شوند، این گواهی بر تأثیرگذاری این تلاش هاست. این نمونه ها نشان داده است که باوجود چالش های موجود، ظرفیتهای فرهنگی ایران از جذابیت و نفوذ قابل توجهی در سطح جهانی برخوردار می باشد. سازمان فرهنگ با شناسایی و بهره برداری از این ظرفیت ها، به ایجاد پل های فرهنگی مستحکمی برای معرفی هرچه بهتر ایران به جهان تلاش می کند.
در عصر حاضر، رسانه ها بعنوان یکی از مؤثرترین ابزارهای دیپلماسی فرهنگی نقش بی بدیلی ایفا می کنند. امروز شاهد تشکیل گونه های متنوعی از دیپلماسی همچون دیپلماسی رسانه ای، علمی، هنری، سینمایی و دانشگاهی هستیم که همگی در قالب دیپلماسی فرهنگی و عمومی عمل می کنند.

نکته حائز اهمیت اینست که علیرغم تفاوت های تاریخی با گذشته، امروز فرصت های بی نظیری برای شناخت دقیق تر و عمیق تر فرهنگ ایرانی وجود دارد. موفقیت در این حوزه مستلزم دو عامل کلیدی است: یکی معرفی صحیح و جامع ظرفیتهای فرهنگی و دومی طراحی برنامه های تحول هوشمندانه. باید اذعان کرد که هرگونه نقص و کاستی در این حوزه نه ناشی از کمبود ابزار، بلکه در ارتباط با نحوه بهره برداری از آنهاست. امروز همزمان با وجود موانع، فرصت های بی شماری نیز پیش رو داریم. در این راه، باید از تلاشهای مجدانه و خالصانه همه فعالان فرهنگی و بخصوص سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در سه دهه گذشته و امروز قدردانی نمود. این عزیزان با وجود تمام محدودیت ها و چالش ها در ستاد و صف سازمان، خدمات ارزشمندی را ارائه نموده اند که شایسته تقدیر است.

*سازمان فرهنگ و ارتباطات در این راه چه برنامه هایی دارد؟



سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در دوره اخیر با تدوین برنامه های تحولی جامع، گامهای بلندی در زمینه دیپلماسی فرهنگی برداشته است و رایزنان فرهنگی با وجود محدودیت های موجود، طی سه دهه گذشته تلاش فراوانی را داشته آمد. در این راستا، اسناد راهبردی مهمی در حوزه های مختلف شامل: فعالیتهای فرهنگی بین المللی، ایرانی ها خارج از کشور، زبان و ادبیات فارسی، و گفتگوهای بین الادیانی تدوین و ابلاغ گردیده است. اگر بخواهم مثال بزنم باید بگویم یکی از برجسته ترین دستاوردهای این دوره، توسعه کمّی و کیفی گفتگوهای بین الادیانی و آئینی است که به یکی از نمادهای ممتاز دیپلماسی فرهنگی ایران تبدیل گشته است و در دوره های مختلف هم ما میزبان رویدادهای تاثیر گذار بوده ایم.
در حوزه ایرانی ها خارج از کشور نیز تلاشهای قابل توجهی برای تقویت ارتباطات صورت گرفته که در ادامه به تفصیل به آن خواهیم پرداخت. این دستاوردها نشان دهنده ظرفیت بالای دیپلماسی فرهنگی ایران در شرایط فعلی است.

پایان بخش اول...


1404/04/20
18:18:00
5.0 / 5
5
تگهای خبر: آموزش , اقتصاد , تكنولوژی , خدمات
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب
نظر شما در مورد این مطلب
نام:
ایمیل:
نظر:
سوال:
= ۸ بعلاوه ۲
جوان بین Javanbin
جدیدترین ها

javanbin.ir - حقوق مادی و معنوی سایت جوان بین محفوظ است

جوان بین

اخبار جوانان و نوجوانان - رسانه ای برای اندیشه های جوان - جوان بین: صدای نسل آینده