شیوع اضطراب امتحان در دانش آموزان و عوامل موثر بر آن
جوان بین: یك متخصص روانشناسی كودك و نوجوان با اشاره به اینكه اضطراب امتحان یكی از شایع ترین انواع اضطراب ها در بین دانش آموزان و دانشجویان است، اظهار داشت: پژوهشهای انجام شده از آن حكایت می كند كه میان اضطراب امتحان و عملكرد دانش آموزان رابطه منفی وجود دارد، بطوریكه هر چه سطح اضطراب و انگیختگی فرد برای امتحان بیشتر باشد، تمركز او بر تكلیف كمتر و سرعت عمل كاسته می شود.
دكتر منصوره فضیلتی در گفتگو با ایسنا، با بیان اینكه اضطراب در سطح نرمال كمك می نماید تا افراد خویش را در مقابل چالش ها آماده كنند و واكنش های سازگارانه داشته باشند، اضافه كرد: اضطراب بیش از اندازه نرمال بر جنبه های مختلف زندگی فرد اثرات منفی گذاشته و سبب بروز مشكلات جسمی و روانی فراوانی می شود.
وی با اشاره به اینكه عموما برخی نوجوانان و جوانان در روزهای امتحانات گرفتار اضطراب می شوند، اظهار داشت: یكی از شایع ترین نوع اضطراب، اضطراب امتحان در بین دانش آموزان و دانشجویان است، اضطراب در روزهای امتحانات به شكلی نگرانی و ترس مبهم در مورد نحوه عملكرد در امتحان، نتایج منفی و شكست احتمالی را در پیش دارد، پژوهش ها نشان داده كه میان اضطراب امتحان و عملكرد دانش آموزان رابطه منفی وجود دارد به طوریكه هر چه سطح اضطراب و انگیختگی فرد برای امتحان بیشتر باشد تمركز او بر تكلیف كمتر و سرعت عمل كاسته می شود.
به قول فضیلتی گاهی دانش آموزان علیرغم مطالعه و كسب اطلاعات كافی در مورد مطالب درسی به علت اضطراب شدید نمی توانند اطلاعات آموخته شده را از حافظه خود بازیابی كرده و به سوالات امتحان پاسخ صحیح و مناسب بدهند.
این متخصص روانشناسی در ادامه، به عوارض اضطراب امتحان در بین دانش آموزان اشاره نمود و خاطرنشان كرد: تغییرات جسمی مانند تپش قلب، سردرد، لرزش دست، تغییر فشار خون، احساس ناتوانی، بی حوصلگی، كاهش انگیزه، پرخاشگری، كاهش تمركز، اختلال در حافظه، خودگویی های منفی و بیقراری از عوارض اضطراب امتحانات به حساب می آید.
وی با اشاره به اینكه افزایش شیوع اضطراب امتحان در دانش آموزان و دانشجویان به علل مختلفی بستگی دارد، تصریح كرد: عدم تناسب بین توانایی دانش آموزان با انتظارات غیر منطقی والدین سبب بروز اضطراب بالا در دانش آموزان و دانشجویان می شود؛ والدین كمال گرا به علت معیارهای سخت گیرانه و انتظارات غیر واقع بینانه و نابه جا از فرزندان خود، سبب اضطراب آنها می شوند. اعتماد به نفس پایین هم یكی دیگر از علل این اختلال است. زیرا، اگر دانش آموز خودپنداره منفی داشته و ارزیابی منفی از توانمندی هایش را در خود بپروراند، بروز افكار ناخوشایند در او افزایش می یابد.
فضیلتی عوامل فرهنگی را هم از دیگر علل شیوع اضطراب در دانش آموزان دانست و اظهار داشت: در جوامعی كه به تلاش دانش آموز توجه كمتری شده و ملاك و هدف ارزیابی رتبه بندی دانش آموزان است طبیعی است كه میزان اضطراب افزایش یابد. همینطور فقدان مهارت های فردی در یادگیری صحیح مطالب، عدم داشتن اطلاعات كافی در مورد راهبردهای موثر و صحیح یادگیری و تعیین اولویت ها از عوامل دیگر بروز اضطراب در دانش آموزان است.
وی با اشاره به اینكه بروز افكار منفی پیش از امتحان باعث می شود كه ذهن دانش آموز به جای پردازش فعالانه اطلاعات آموخته شده و یادآوری آنها زمان و انرژی زیادی را صرف ارزیابی توانمندی های خود كند، اظهار داشت: اگر هدف اصلی دانش اموزان رقابت باشد به جای تمركز بر تكلیف، تنها به برنده شدن فكر می كند و همین امر دامنه توجه را محدود و سطح عملكرد فرد را می كاهد، لازم به ذكر است كه رقابت در صورتی كه به معنای الگوسازی و سرمشق گیری از افراد موفق و مهارت طلبی باشد مفید خواهد بود.
بنابر اظهارات این متخصص روانشناسی اگر دانش آموزان امتحان را موضوعی سخت بدانند و از دشواری آن نگران باشند، سطح اضطرابشان افزایش می یابد.
فضیلتی ضمن طرح این پرسش كه چرا برخی افراد اضطراب امتحان را تجربه نمی كنند؟، بیان كرد: واقعیت این است كه واكنش به امتحان در افراد مختلف متفاوت می باشد و بستگی به نگرش فرد دارد، اگر امتحان را شرایطی تلقی نماییم كه آموزه ها، توانمندی ها و میزان تلاش ما را به چالش بكشد نه تنها اضطرابی بروز نمی یابد بلكه لذت بخش است، بنابراین می توان گفت امید و خوشبینی به امتحان یكی از عوامل اثرگذار در كاهش اضطراب امتحان به شمار میرود.
ایشان در ادامه چند راهكار برای پیشگیری و كاهش اضطراب امتحان عرضه كرد و اظهار داشت: برنامه ریزی صحیح برای مطالعه، ایجاد محیط امن و دور از تنش در خانه و مدرسه، اجتناب از رقابت طلبی بین دانش آموزان، برخورد اطمینان بخش و حمایت گرانه والدین و معلمان، آموزش تكنیك های اثربخش یادگیری دروس (خلاصه نویسی، خط كشیدن زیر مطالب مهم، معنادار كردن مطالب، مرور ذهنی)، آموزش راهبردهای حل مسئله به دانش آموزان، افزایش اعتماد به نفس دانش آموزان، برنامه ریزی صحیح برای مطالعه، استراحت كافی پیش از امتحان، مرور مطالب درسی، اختصاص دادن ۱۰ تا ۱۵ دقیقه زمان استراحت بین زمان مطالعه، همچون راهكارهای كاهش اضطراب امتحان است.
این متخصص روانشناسی اعتقاد دارد كه نامناسب ترین زمان برای یادگیری دروس، شب امتحان است و روز و شب قبل امتحان به مرور مطالب یادگرفته شده، اختصاص دارد.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب